Piloten aan de grond: 'Elke student weet dat je soms jaren op een baan moet wachten'

Aan de bak komen als piloot was de laatste jaren niet moeilijk. Luchtvaartmaatschappijen stonden te springen om nieuwe vliegers, maar door corona krijgt de sector nu een ongekende klap. En dat heeft ook gevolgen voor studenten die nu hun vliegbrevet halen.

"Ik heb enorm geluk gehad", zegt Melvin Lamens (22), sinds zes maanden piloot bij KLM. De vliegmaatschappij krijgt miljardensteun van de overheid om de coronacrisis door te komen, werd gisteren duidelijk. KLM zegt dat banenverlies onvermijdelijk is. "Ik heb het getroffen dat ik net voor het uitbreken van de coronacrisis een baan kreeg."

Wachttijd

Lamens volgt de situatie in de vliegwereld op de voet. "Vorig jaar heeft KLM veel piloten aangenomen, alles zag er toen nog rooskleurig uit. Sinds dit jaar is niemand meer aangenomen. De piloten die nu zijn afgestudeerd of zullen afstuderen, zullen dus niet direct in dienst komen. Zij krijgen een wachttijd."

Bij de KLM Flight Academy gaat zo'n 97 procent van de studenten later aan de slag bij het bedrijf, zegt de opleiding. Maar is er geen werk, dan is er ook geen baan. In dat geval ontstaan er dus wachttijden. Twee jaar geleden heeft KLM de financiële garanties uitgebreid waardoor de studieschuld - op dit moment ongeveer een ton - niet oploopt terwijl op een baan gewacht wordt.

Als gevolg van die wachttijd ondernemen oud-studiegenoten van Lamens nu al andere stappen. "Veel mensen in wachttijd studeren verder of zoeken een tijdelijke andere baan. Al voordat je aan deze opleiding begint, weet je dat dit kan gebeuren. Dat duurt dan een paar maanden, of zelfs een paar jaar."

Hoewel hij dankbaar is dat hij werk heeft, vindt de piloot ook zijn situatie niet ideaal. "Het liefst wil ik gewoon weer vliegen, het is nu al maanden geleden", zegt hij. Bang om zijn baan kwijt te raken, is Lamens dan ook wel een beetje. "Niemand weet hoe de situatie zich ontwikkelt, daardoor ben ik wat onrustiger dan normaal. Maar ik geloof wel dat er alles aan wordt gedaan om te voorkomen dat er mensen worden ontslagen. Die kostenreductie op de lonen is daarvoor hopelijk genoeg."

Garantie

De KLM Flight Academy leidt elk jaar zo'n zestig studenten op. Dat is in normale jaren iets te weinig, maar bij een crisis zeker te veel, zegt directeur Bart de Vries. Volgens hem zal de KLM de komende jaren geen nieuwe vliegers willen aannemen.

"Dan lopen die wachtlijsten op, maar is er ook een garantiestelling op hun studieschuld als ze binnen vijf jaar geen baan krijgen aangeboden. Elke student vindt dit vervelend en wilt direct aan de slag. Maar ze zijn er ook vrij redelijk in, omdat het financiële risico niet boven hun hoofd hangt", zegt De Vries.

Joost van Rookhuijzen (21) is afgestudeerd aan AIS Flight Academy, een vliegopleiding met baangarantie bij de relatief kleine maatschappij AIS. Die onderhoudt meerdere lijndiensten en biedt chartervluchten aan. Van Rookhuijzen heeft een contract als co-piloot en is daardoor ook nu meerdere keren in de week in de lucht.

De airliner waar hij werkt, is handig voor afgestudeerden zodat zij bij economische gure wind niet thuis te komen zitten met een hoge studieschuld - zoals in deze crisis. Directeur Arend van der Meer: "We hebben geleerd van de vorige crisis, toen zag je dat de doorstroom stokte. Nu hebben studenten een gegarandeerde werkplek. Corona gaat niet volledig aan ons voorbij, maar we pakken nu wel alweer flink op met de zakelijke vluchten."

Hoewel Joost nu is verzekerd van een baan, geldt dat niet voor altijd. "Ooit wil ik van vliegmaatschappij wisselen, maar de gehele luchtvaart is aangetast door corona. In de luchtvaart wil je groeien, maar over het algemeen ziet het er nu niet goed uit."

'Koffiedik kijken'

Het KLM-opleidingsinstituut verwacht in ieder geval niet dat studenten vijf jaar lang hoeven te wachten op een baan. "Als je nu kijkt naar wat wereldwijde luchtvaartexperts zeggen, dan zal ergens tussen 2023 en 2025 de situatie weer zijn hersteld naar het oude niveau. Bovendien gaan er ook vliegers met pensioen en hebben we gezien dat na eerdere crises herstel volgt."

Maar het is en blijft koffiedik kijken, geeft De Vries toe. "Ik verwacht dat studenten die nu of straks klaar zijn een wachttijd van maximaal 2,5 tot 3 jaar hebben. Het trekt ook weer aan: mensen zullen willen blijven vliegen. Het verlangen om op die manier te reizen, zal in ieder geval blijven bestaan."