Nog nauwelijks toeristen in Amsterdam, maar discussie massatoerisme laait op

• Marieke Kesteloo

  binnenlandredacteur

Hoewel de Nederlandse grenzen sinds 15 juni voor veel Europese landen weer geopend zijn, komt het toerisme in Amsterdam maar mondjesmaat op gang. Exacte cijfers van aantallen toeristen zijn er niet, maar het is nog erg rustig, vinden ondernemers. Té rustig.

"Sinds een week of drie zien we wel wat meer reserveringen binnenkomen", zegt Tim Klein Haneveld van Amsterdam Gastvrij, de belangenvereniging voor bed and breakfasts en vakantieverhuur. "Maar dat is met name voor wat verder in de toekomst, bijvoorbeeld het najaar."

Omdat toeristen uit landen van buiten de EU nog niet welkom zijn, komen de boekingen vooral uit Europa. Maar ook uit Nederland. "Dat is normaal niet het geval", zegt Klein Haneveld. "Het is iets, maar natuurlijk totaal niet vergelijkbaar met normaal."

Ook op rondvaartboten is het heel rustig. Verslaggever Gerri Eickhof ging aan boord bij de rederij van Ramon van der Storm:

Hoe de zomer eruit gaan zien, is lastig te voorspellen, zegt hij. "Het hangt samen met actuele ontwikkelingen. Mensen zijn nog voorzichtig. Als bijvoorbeeld de IC-opnames stijgen, zullen we zien dat boekingen onmiddellijk weer ingetrokken worden."

No-shows

Ook in de musea loopt het geen storm. "De bezoekcijfers vallen tegen", zegt Jeroen Bakker van de Samenwerkende Amsterdamse Musea. "Dat is in alle musea het geval, maar met name in musea die normaal gesproken veel toeristen trekken, zoals Museum Het Rembrandthuis."

De musea hebben daarnaast met veel 'no-shows' te maken. "Mensen maken een reservering, maar komen uiteindelijk niet. We zoeken nog naar een oplossing, want zo ontvangen musea minder gasten dan ze op dit moment aankunnen."

Amsterdam&Partners, het toerismebureau van Amsterdam, probeert de hoofdstad normaal gesproken zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor buitenlandse toeristen. Daar is het nu juist terughoudend mee. "De veiligheid staat op één. We openen langzaam weer, maar de ruimte is beperkt. We willen op geen enkele manier druk op de openbare ruimte. We moeten dit stap voor stap doen", zegt Heleen Jansen.

Het toerismebureau voert daarom nu campagne om vooral Amsterdammers hun eigen stad te laten herontdekken. Jansen: "Ga naar lokale horeca en musea. Bezoek concerten, doe virtuele tours. De inwoners zijn juist nu extra belangrijk."

Herontdekken

Daar denkt de horeca anders over. "Amsterdammers zijn niet gewend om naar het centrum te gaan", zegt Eveline Doornhegge van Koninklijke Horeca Amsterdam. "Dit is het moment om te herontdekken, maar het gebeurt niet." Met het daarbij komend gebrek aan toeristen blijft het dus stil in de horeca.

"We zien wel een heel kleine stijging van bezoekers, maar die is eigenlijk niet noemenswaardig. In het weekend gaat het wel, maar doordeweeks is het een drama", zegt Doornhegge. "Steeds meer café- en restauranthouders houden het voor gezien. Ze merken dat het echt niet meer gaat."

Ook de hotelbezetting is minimaal, Doornhegge schat die nu op zo'n 10 tot 15 procent. Het baart haar zorgen: zeker nu ze bij de horeca-afdeling een toenemende vraag naar informatie over faillissementen en schuldsanering signaleert.

Discussie

Hoewel ondernemers smachten naar meer toeristen, heeft de coronacrisis tegelijkertijd de discussie over massatoerisme in de hoofdstad aangezwengeld. Zo heeft burgemeester Halsema plannen om in de toekomst het aantal toeristen in de stad te verminderen. En ook vanuit bewoners klinkt de wens om massatoerisme structureel tegen te gaan.

Vorige week lanceerden vier stadsbewoners het volksinitiatief 'Amsterdam heeft een Keuze'. Daarin pleiten ze voor een beperking van het aantal overnachtingen tot maximaal 12 miljoen per jaar, het aantal in 2014, toen het toerisme volgens de vier nog beheersbaar was.

"Tijdens de lockdown zagen we ineens hoe afhankelijk de binnenstad eigenlijk is van toeristen", legt Ammique Saleem, een van de initiatiefnemers, uit. "Daar moeten we niet naar terug willen. Er moet een balans zijn: leefbaar voor zowel bewoners als toeristen. We willen dat een speciale toerisme-wethouder dat gaat handhaven."

Er waren 1200 handtekeningen nodig om het voorstel op de agenda van de Amsterdamse gemeenteraad te krijgen. Dat is gelukt, de petitie is tot nu toe al bijna 26.000 keer ondertekend. "Dat heeft ons positief verrast, dat hadden we niet verwacht. Maar het bewijst dus dat het breed wordt gedragen."

Na de zomer buigt de gemeenteraad zich over het voorstel. Worden er dan geen concrete besluiten genomen, dan gaat het viertal door voor een referendum. Daarvoor zijn 27.000 handtekeningen nodig.