Weer spanningen Noord- en Zuid-Korea, 'gaan komende maanden meer zien'

• Oumaima Abalhaj

  redacteur Buitenland

Het leek even goed te gaan tussen Noord- en Zuid-Korea, maar nu loopt de spanning weer hoog op. Communicatielijnen worden verbroken, een ontmoetingspost bij de grens wordt opgeblazen en over en weer wordt dreigende taal uitgeslagen. Noord-Korea dreigt zelfs militairen te sturen naar twee grensposten met Zuid-Korea.

De aanleiding voor deze ruzie: luchtballonen met propagandapamfletten die door overgelopen Noord-Koreanen zijn losgelaten. Het regime in Pyongyang vindt het onacceptabel dat Zuid-Korea de verspreiding niet heeft tegengehouden en noemt het "een teken van vijandigheid".

Zus Kim Yo-jong

Het opblazen van communicatiekantoor is gebeurd in opdracht van de zus van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. Vandaag toonde de staatstelevisie beelden van de actie.

Op de beelden zie je eerst het gebouw, dan de explosie. De aanloop naar de explosie ontbreekt:

Te midden van de chaos rijst nu de vraag wat de rol is van deze Kim Yo-jong. Ze is een vertrouweling van Kim Jong-un en fungeerde een tijd langs als zijn persoonlijke assistent, maar heeft nu ook belangrijke politieke functies gekregen. Zo is ze onder meer verantwoordelijk voor de relatie met Zuid-Korea.

"Ik vermoed dat ze langzaamaan een grotere rol krijgt en haar zichtbaarheid bij de bevolking wordt uitgebreid", zegt Noord-Koreakenner Sico van der Meer van instituut Clingendael. "Dit kan allemaal te maken hebben met de gezondheidsproblemen van haar broer."

Kim Jong-un is al een aantal keer langere tijd uit beeld gebleven. Vorige maand werd er zelfs gespeculeerd over zijn dood, omdat hij al weken niet in het openbaar was verschenen. Volgens geruchten was hij in zelfquarantaine, omdat hij bang zou zijn geweest om het coronavirus op te lopen. Na een tijdje dook hij weer op.

Als de leider echt komt te overlijden, is er een opvolger nodig. Zijn zoon is nog te jong, dus zou zijn zus een logische keuze zijn om de Kim-dynastie in stand te houden.

Het lijkt er volgens Van der Meer sterk op dat de provocatie een beschermingstactiek is van Noord-Korea. Zo wil het land laten zien dat het gevaarlijk is en Zuid-Korea, China en de Verenigde Staten afschrikken, terwijl het eigenlijk bang is voor die landen.

Voor Pyongyang is het vijandbeeld heel belangrijk, zegt Van der Meer. In eigen land bestaat het beeld dat ze ieder moment kunnen worden aangevallen en alleen het regime van Kim Jong-un de vijand buiten kan houden. "Het is een onderdeel van de staatsideologie."

Schreeuw om aandacht

Na twee ontmoetingen van Kim met de Amerikaanse president Trump is de aandacht voor Noord-Korea minder geworden. "Alle schijnwerpers waren op hem gericht. Voor een arm ontwikkelingsland kreeg hij heel veel aandacht van over de hele wereld."

Tijdens die ontmoetingen met Trump zijn er veel beloftes gedaan. Zo zou de VS economische sancties terugdraaien als Noord-Korea de kernproeven zou stoppen. De Noord-Koreaanse leider kwam zijn belofte na, maar hij kreeg er niks voor terug, zegt Van der Meer. "En nu komt de frustratie weer naar boven. Trump is zijn afspraken niet nagekomen en is de aandacht voor Noord-Korea verloren, dus gaat Kim Jong-un Zuid-Korea provoceren om zo weer de aandacht van de VS te trekken."

Het stalinistische land voert volgens de Koreakenner vaker de spanning op om aandacht te vragen. "Dit doet Noord-Korea al decennialang. Ze praten en onderhandelen met landen, doen lief, voeren dan ineens de spanning weer op als ze hun zin niet krijgen."

Zuid-Korea is na jaren van provocaties de aanvallen inmiddels gewend. "Zuid-Korea is altijd aan het de-escaleren. Ze willen geen oorlog, ook al zouden ze die met de steun van bondgenoot de VS winnen. Ook nu zie je weer dat ze escalatie willen voorkomen, door de aanvallen te negeren."

Van der Meer verwacht dat de provocaties van Noord-Korea nog maar het begin zijn. "Als je terugkijkt naar de afgelopen jaren, zie je hoe de dynamiek gaat. De escalatie wordt opgebouwd. Ik denk dat de komende maanden meer van dit soort acties gaan plaatsvinden."

Te meer omdat Noord-Korea nu nog niet lijkt te krijgen wat het wil. Trump houdt zich nog steeds stil en wil niet praten; ook Zuid-Korea reageert niet echt. "Ik denk dat Noord-Korea meer gaat doen, om de spanning op te voeren om zo gesprekken los te peuteren. In het verleden hebben ze zelfs een dam opengetrokken, waardoor Zuid-Korea verrast werd door een vloedgolf. Ik kan zeker zeggen dat het niet hierbij blijft".