Tienduizenden handtekeningen om racisme verplicht te behandelen op scholen

Een petitie om het behandelen van racisme verplicht te stellen op basis- en middelbare scholen is in ruim een week al bijna 45.000 keer ondertekend. Dat is op papier genoeg om de petitie als burgerinitiatief op de agenda te zetten van de Tweede Kamer. Maar de initiatiefnemers mikken op minimaal 60.000 handtekeningen, zodat ze gegarandeerd de benodigde 40.000 geldige handtekeningen hebben.

De petitie is gestart door drie vriendinnen, die op hun scholen en in hun omgeving geregeld racisme en discriminatie zagen. "En ook omdat er thuis niet altijd over wordt gesproken, zal het verplicht opnemen van deze onderwerpen in de lesstof van scholen een grote positieve invloed hebben op het racisme- en discriminatieprobleem in Nederland", schrijven ze.

Veel kleine opmerkingen

Een van de vriendinnen, Sohna, sprak woensdag in de show van dj Fernando Halman op radiostation FunX over het plan en haar eigen ervaringen met racisme. "Het ging om heel veel van die kleine opmerkingen", zei ze. "Bijvoorbeeld over mijn haar, tijdens het luizenkammen. Ik heb een beetje kroes, krullend haar, en toen zei een klasgenootje: "Je lijkt echt op een heks."

Verder wordt volgens haar een thema als slavernij "niet eerlijk" behandeld op haar school. "Het werd meer vanuit het standpunt van de winst van de Nederlandse republiek verteld."

Onbevooroordeeld opgroeien

In de petitie stellen de vriendinnen voor het behandelen van racisme op middelbare scholen structureel en meer te integreren in bestaande vakken, of er een apart vak van te maken. "Want het is belangrijk dat dit niet bij een les blijft, maar er aandacht aan wordt besteed over een langere periode, zodat het goed bij de leerlingen blijft hangen", stellen ze.

Op basisscholen moeten in poppen of video's alle soorten, kleuren en geloven voorkomen en is het zaak discriminatie bespreekbaar te maken in bijvoorbeeld kringgesprekken. Op die manier krijgen kinderen" de mogelijkheid om gelijkwaardig en onbevooroordeeld op te groeien".

Radio-dj Halman heeft zich als ambassadeur verbonden aan het initiatief en riep zijn luisteraars en volgers op sociale media op het te steunen. "Zodat al onze kinderen gelijkwaardig opgroeien en de racistische zaadjes, die lang geleden gepland zijn, verwijderd worden", aldus Halman.

Geen cijfers

De Onderwijsinspectie benadrukt dat niet ieder lesboek of elke methode wordt gecontroleerd, omdat scholen de grondwettelijke vrijheid hebben zelf de inhoud van het onderwijs te bepalen. Wel let de inspectie erop dat het onderwijs niet in strijd is "met de basiswaarden van de democratische rechtsstaat". Daaronder vallen zaken als verdraagzaamheid en het bevorderen van begrip voor andere mensen, maar ook het niet aanzetten tot discriminatie, haat of racisme.

Scholen hebben alleen wel veel vrijheid als het erom gaat hoe ze dit invullen. Hoeveel aandacht er voor de problematiek is, verschilt dus per school of docent. Zo haalt de VO-raad in een recent artikel over het racismeprobleem een docent van een middelbare school in Groningen aan, die al jaren met haar examenklassen het boek Le racisme expliqué à ma fille bespreekt, waarin de Marokkaanse schrijver Tahar Ben Jelloun het racismeprobleem uitlegt aan zijn dochter.

De koepel voor middelbare scholen schrijft verder dat er geen cijfers zijn die aantonen dat bewust racisme of discriminatie vaak voorkomen in het onderwijs.

Nieuwe wet

Wel concludeerde de Onderwijsinspectie in 2016 dat er sprake is van een groeiende kansenongelijkheid. Inspecteurs zagen dat leerlingen met laagopgeleide, vaak allochtone ouders bij gelijke schoolprestaties relatief vaker een lager schooladvies kregen. Mogelijk vanwege het (onbewuste) verwachtingspatroon van docenten bij bepaalde leerlingen. Volgens de VO-raad is er binnen de sector sprake van "groeiende aandacht" voor dit probleem.

Verder stelde de Onderwijsinspectie in 2017 dat op basis van een internationale vergelijking dat Nederlandse jongeren "minder burgerschapskennis en -vaardigheden" hebben dan leeftijdsgenoten in andere landen. "Hiermee is het erg afhankelijk van de individuele leraar hoe het onderwijs is ingericht", aldus de inspectie.

Het heeft geleid tot een voorgenomen aanpassing van de wet, waarin staat wat er precies van scholen wordt verwacht als het gaat om het bijbrengen van zaken als omgaan met diversiteit. "En daar staat het principe van non-discriminatie duidelijk in", zegt een woordvoerder van de VO-raad over de wet, die waarschijnlijk volgend jaar wordt ingevoerd. "Het is nu een nogal los kader, maar met de aanpassing moeten de scholen wat meer richting krijgen."