Grapperhaus: drukte op Dam ging 'alle perken te buiten'

Minister van Justitie Ferd Gapperhaus is niet te spreken over de drukte bij de anti-racismedemonstratie in Amsterdam vanmiddag. Dat er ondanks de coronamaatregelen zoveel mensen bijeenkwamen, gaat volgens de minister "alle perken te buiten".

Duizenden betogers kwamen vandaag af op een demonstratie in Amsterdam tegen politiegeweld en racisme. De gemeente en de organisatoren hadden op een paar honderd demonstranten gerekend, maar gedurende de manifestatie werd het al snel drukker op de Dam. Daardoor bleek het onmogelijk om nog om anderhalve meter afstand te houden.

De minister zegt dat het demonstratierecht "een groot goed" is, maar ook dat het duidelijk was dat er te veel demonstranten samen waren. Grapperhaus: "Voor alle mensen die zich de afgelopen weken wel aan de coronamaatregelen hebben gehouden en hard hebben gewerkt in deze crisis, zijn deze beelden pijnlijk om te zien".

Grapperhaus wijst er verder op dat het besluit om de manifestatie niet vroegtijdig af te kappen, genomen is door de 'veiligheidsdriehoek' in Amsterdam. Die bestaat uit de gemeente, de politie en justitie.

Op beelden is te zien dat veel demonstranten mondkapjes droegen. Daartoe hadden de organisatoren van tevoren opgeroepen. Ook hadden zij actievoerders erop gewezen dat zij afstand moesten houden, maar door de drukte kon dit onvoldoende. De politie deelde geen boetes uit voor het overtreden van de coronaregels.

Onbegrip op sociale media

Ook op sociale media is veel kritiek op het besluit van de gemeente Amsterdam om niet in te grijpen. Verschillende Kamerleden zijn bezorgd over de hoeveelheid mensen bij elkaar. PVV-leider Geert Wilders wijst erop dat horeca-ondernemers zich aan de anderhalvemeterregel moeten houden op straffe van een boete, terwijl dat voor de demonstranten niet gold. "Halsema zet links boven de wet en dat is corrupt".

Halsema: we waren overdonderd

Burgemeester Femke Halsema erkende in het programma Op1 dat ze "overdonderd" werd door de opkomst. "We werden er enorm mee geconfronteerd dat er zoveel mensen waren." De menigte zwol binnen een uur aan. Volgens Halsema stond er onvoldoende politie klaar om demonstranten tegen te houden, en waren er ook geen dranghekken beschikbaar.

De reden was dat gemeente en politie en de organisatie hadden gerekend op de komst van 250 à 300 bezoekers. Zelfs 1000 demonstranten had nog gekund: "Het is een groot plein, dat aantal had op de Dam gepast, met anderhalve meter afstand."

Halsema had er de afgelopen dagen al wel een ongemakkelijk gevoel over, omdat de kwestie van het politiegeweld tegen zwarte mensen enorm leeft. Ze had daarom ook veel overleg met de politie, maar ze hadden geen enkele aanwijzing dat het zo groot zou worden.

Halsema: "De enige manier waarop we ter plekke hadden kunnen ingrijpen, was een gewelddadige manier. Je moet dan duizenden mensen die demonstreren tegen hevig politiegeweld, met harde hand verwijderen van een plein. Die keuze vond ik niet verantwoord."

Eerder op de dag zei de burgemeester dat het demonstratierecht "een groot goed" is. Zij wees erop dat de vrijheid om te demonstreren niet gebonden is aan de coronaregels zoals het verbod op samenscholing, omdat het demonstratierecht is vastgelegd in de grondwet.

'Dit verwacht je niet'

De organisaties achter het protest, Kick Out Zwarte Piet en Black Queer & Trans Resistance NL, zeggen ook dat ze niet hadden verwacht dat het zo groot zou worden. Woordvoerder Naomie Pieter: "We hadden gehoopt op vijftig, misschien honderd demonstranten. Deze aantallen verwacht je al niet bij een normale demonstratie, en helemaal niet in coronatijd. Wij zijn daar in zekere zin ook van geschrokken."

Hoewel de demonstranten dicht op elkaar stonden, verliep de demonstratie volgens Pieter gemoedelijk. "Er was heel veel energie." Dat er zorgen zijn over de maatregelen, begrijpt Pieter. "Maar dit was écht nodig om onrecht aan te kaarten. Dat er zoveel mensen waren, is een gigantisch signaal. Ik vraag me af waarom de minister zich daar niet drukker over maakt."

Demonstratie in Den Haag

Morgen vindt ook in Den Haag een anti-racisme-demonstratie plaats. De gemeente maakt zich vooralsnog geen zorgen. "Demonstraties gebeuren hier bijna elke dag, ook nu", stelt een woordvoerder van burgemeester Johan Remkes. Afgelopen zaterdag werd in de Hofstad al gedemonstreerd tegen de coronamaatregelen.

De gemeente beslist morgenochtend waar de manifestatie moet plaatsvinden, zegt een woordvoerder. Ook de actiegroepen zijn bij dat overleg betrokken. Dat is volgens de woordvoerder de gebruikelijke gang van zaken. Tijdens het overleg wordt ook gesproken over de openbare orde, waar de drukte onder valt, en over de volksgezondheid. Pieter: "We hopen dat we morgen de veiligheid van demonstranten kunnen waarborgen, maar ook het demonstratierecht."