Coronacrisis raakt mensen zonder papieren hard: 'Sommigen geen geld voor eten'

Een deel van de 40.000 tot 75.000 mensen zonder papieren in Nederland zit door de coronacrisis in zulke financiële problemen, dat ze geen geld meer hebben om eten te kopen. Door corona werd werk, veelal als huishoudelijke hulp, afgezegd.

De zogeheten ongedocumenteerden zijn nu afhankelijk van liefdadigheidsorganisaties en hun eigen gemeenschap. Voor overheidssteun en de voedselbank zijn papieren nodig.

Volgens de FNV maken zo'n 220.000 huishoudens in Nederland gebruik van een huishoudelijke hulp zonder verblijfsvergunning. "Deze mensen zijn heel belangrijk voor de samenleving. Ze namen voor corona het werk thuis over, zoals schoonmaken of oppassen, zodat mensen naar hun werk konden", zegt Herrie Hoogenboom van FNV Migrant Domestic Workers. "En nu dat werk niet altijd doorgaat, hebben sommigen zelfs geen geld meer voor eten."

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zegt ongedocumenteerden, die soms ook als klussers of in het tuinonderhoud werken, niet te kunnen ondersteunen omdat overheidssteun bedoeld is voor mensen die belasting betalen.

Maatschappelijke rol

De Filipijnse schoonmaker Jack heeft de afgelopen twee maanden net overleefd: "Een deel van mijn werk is afgezegd, mijn spaargeld is op. Normaal stuurde ik ook nog geld naar mijn familie, dat kan al helemaal niet meer. En omdat ik geen bankrekening en dus geen pinpas kan hebben, was de maatregel 'alleen pinnen' voor mij heel vervelend."

Voor overheidssteun zijn papieren nodig, voor de Voedselbank een bewijs van verlies aan inkomsten. Toen Jacks spaargeld op was, kreeg hij eten van leden van zijn gemeenschap. De Filipijnse Malou Villanueva heeft een auto en een bankrekening omdat zij wel papieren heeft. "Wij met papieren helpen degene zonder papieren, wij weten hoe moeilijk het kan zijn." Met een groepje mensen zamelde ze geld in om daarvan eten te kopen en uit te delen.

Naast kerken, moskeeën en liefdadigheidsinstellingen, speelt het Rode Kruis een belangrijke rol in de voedselvoorziening. De organisatie ziet de groep groeien waarbij de inkomsten terugvallen en die geen aanspraak maken op hulp. Mensen met een keuken krijgen een voedselpakket voor twee tot drie maaltijden, dak- en thuislozen een Albert Heijn-tegoedbon.

Soms opvang door gemeente

Uit een rondgang van de NOS blijkt dat de tien grootste gemeenten worstelen met het bieden van hulp aan een groep die zo onzichtbaar is. Zoals de gemeente Utrecht: "Deze mensen leven heel verborgen. Ze lenen geld van elkaar om periodes zonder financiën te overleven. Ze blijven buiten beeld door zich voorbeeldig te gedragen." In Amsterdam overlegt de gemeente met vertegenwoordigers van meerdere gemeenschappen, zodat beschikbare hulp terechtkomt bij degenen die het het hardst nodig hebben.

De gemeenten die hulp bieden, doen dat veelal in de vorm van opvanglocaties. maar dat is maar voor een klein deel van de ongedocumenteerden noodzakelijk. De meesten wonen en werken namelijk al jaren in Nederland, zegt de FNV. Zo ook Jack, die al sinds 2009 in Nederland woont: "Ik wil graag bijdragen aan de maatschappij op een legale manier. Ik hoop dat we die kans krijgen."