Voor het eerst krijgen allerarmsten in Spanje geld van de bijstand

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Een kleine revolutie in Spanje. Vandaag beslist de regering over de komst van een maandelijkse minimumuitkering voor gezinnen, die op de rand van de armoede leven. Verantwoordelijk minister Escrivá zegt dat de regeling armoede niet oplost, maar wel vermindert.

De regeling is bijzonder. Spanje kende tot nu toe op nationaal niveau geen uitkering voor mensen met de laagste inkomens. Het gaat om 850.000 huishoudens - in totaal 2,3 miljoen mensen - die meteen vanaf volgende maand aanspraak kunnen maken op een bedrag tussen 462 en 1100 euro. Ook mensen die asiel hebben aangevraagd, vrouwen die zijn gedwongen tot prostitutie of slachtoffers van huiselijk geweld vallen onder de regeling.

Een aantal Spaanse deelstaten kent al steun voor de laagste inkomens, in die gevallen vult de overheid via de sociale dienst het bedrag aan. De regering spreekt van een historische stap, waardoor de allerarmsten niet langer in de steek worden gelaten. "Driekwart van de gezinnen met de allerlaagste inkomsten kunnen we vanaf nu gaan helpen. Mensen blijven arm, maar niet zo heftig", zegt minister José Luis Escrivá van Sociale Zaken in El Periódico.

Dat de sociale uitkering er zou komen was al bekendgemaakt bij het aantreden van de linkse coalitieregering van Pedro Sánchez. Alleen gaat het door de coronacrisis nu wel in een sneltreinvaart.

"Veel gezinnen zitten in Spanje tegen de armoedegrens aan, er is hoge werkloosheid en het verrast niet dat het land snel deze bijstandsregeling van de grond wil krijgen", zegt economiedocente Gayle Allard van de IE Business school in Madrid. Spanje is gevoelig voor recessies, zegt ze. "Het land drijft voor een belangrijk deel op toerisme, maar die opbrengsten zijn door de coronacrisis naar nul gegaan."

De invoering is een belangrijke stap om de klap van de coronacrisis te verzachten, meent ook Raul Flores, van de hulpgroep Caritas. "Er zijn op lokaal niveau wel bijstandsregelingen voor arme gezinnen, maar die halen maar een deel van deze armste groepen. Je hebt het over huishoudens waar per maand minder dan 370 euro binnenkomt."

De werkloosheid in Spanje is altijd hoog geweest, ook in tijden dat het goed met het land gaat, zegt Flores. "Overal in het land staan momenteel rijen van mensen bij de voedselbanken. Die zijn er altijd geweest, maar ze worden nu scherp zichtbaar. Je mag hopen dat die rijen met de komst van de uitkering korter worden."

Gevoelig voor fraude

Kanttekeningen bij de nieuwe bijstandsregeling maakt economiedocente Allard wel. "Ik zeg niet dat een uitkering voor de allerarmsten niet belangrijk is. Maar als belastingbetaler maak ik me er wel zorgen over. Dit land is altijd gevoelig voor fraude geweest - en dan zeg ik het aardig. Gaan mensen straks wel actief op zoek naar werk?"

Allard zet ook vragen bij de financiering van de uitkering, die zo'n 3 miljard euro per jaar gaat kosten. Het begrotingstekort werd al groter door de coronapandemie, zo stelt Allard, en Spanje heeft al hard geld nodig om de crisis te kunnen betalen. "Komt er een extra belasting voor hoge inkomens? Daarmee heb je twee zwakke punten van de nieuwe wetgeving: de financiering van de regeling en werkloze mensen echt stimuleren om aan de slag te gaan."

Afgelopen weekend maakte correspondent Rop Zoutberg deze reportage bij onder meer een voedselbank in Madrid: