Surinaams kiesbureau dreigt uitslag te publiceren: 'Slechtste verkiezingen ooit'

"Ik heb nooit gevonden dat we mooie en transparante verkiezingen hebben. Elke keer maak ik weer iets mee waarvan ik denk: noemen ze dit mooi en transparant? Maar dit heb ik nog nooit meegemaakt. Dit zijn compleet slechte verkiezingen. Of vreselijk slecht. Noem allerlei superlatieven en zeg 'slecht' erbij."

Jennifer van Dijk-Silos is voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau, een overheidsinstelling die toezicht houdt op de verkiezingen in Suriname en de uitslagen controleert. Ze haalt tegenover de NOS hard uit naar het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken, verantwoordelijk voor de organisatie van de parlementsverkiezingen. Dat is twee dagen later nog steeds bezig met het verwerken van de stemmen, waardoor de voorlopige uitslag nog niet bekend is.

Van Dijk-Silos dreigt nu de uitkomsten zelf maar bekend te maken. "Ik heb de uitslag al, omdat op elk stembureau een foto is gemaakt. Het is niet mijn taak om die openbaar te maken, maar doordat dit zo gaat, denk ik dat ik ga publiceren."

Geen uitslagenavond

Maandag mochten de Surinamers naar de stembus voor de parlementsverkiezingen, die eens in de vijf jaar worden gehouden. Nu, twee dagen later, is er nog geen definitieve uitkomst. Het lijkt erop dat oppositiepartij VHP afstevent op een overwinning, ten koste van de NDP van president Bouterse, die daarmee zijn kansen op prolongatie van het hoogste ambt ziet slinken.

In andere jaren werden de uitslagen vrij snel na de verkiezingen bekendgemaakt, op een uitslagenavond waar de pers bij aanwezig was. Dit jaar is zo'n bijeenkomst vanwege de coronacrisis niet mogelijk. "Het ministerie heeft als taak erop toe te zien dat de verkiezingen transparant zijn", zegt Van Dijk-Silos. "Nu heeft Binnenlandse Zaken zich die uitslag toegeëigend."

Rust voor verwerkingsploeg

Het ministerie spreekt tegen dat de publicatie van de onofficiële uitslag bewust wordt tegengehouden. De vertraging in de verwerking zou onder meer zijn ontstaan door de coronacrisis. Veel stembureauleden kwamen daardoor niet opdagen, waardoor vervangers moesten worden gevonden.

Ook kwamen de uitslagen later binnen omdat stembureaus twee uur later sloten dan gepland. In Suriname mogen mensen die in de rij voor een stemlokaal staan, hun stem nog uitbrengen. Verder werd gisteren een pauze ingelast voor de verwerkingsploeg, omdat die volgens het ministerie rust nodig had.

Van Dijk-Silos vindt dat geen excuus. "Hoe moe je ook bent, je moet doorgaan met de cijfers. Dan laat je een verse ploeg halen, kun je dat niet bedenken? Die hele bekendmaking geeft de incompetentie aan van Binnenlandse Zaken op dit gebied."

"Ik weet dat het laatste stembureau gistermiddag om half 4 binnenkwam. In feite had iedereen vijf minuten later alle cijfers kunnen hebben. Wat is dit voor nonsens?", vraagt Van Dijk-Silos zich af. In de wet staat ook dat de uitslag bij het stembureau moet worden opgeplakt, maar dat is niet overal gebeurd.

Van Dijk-Silos wil niet meteen beweren dat er is gerommeld, maar ze noemt het wel verdacht. "Ik hou het nu op incompetentie. Het prikkelt tot nader onderzoek. Fraude moet je aantonen. Ik heb foto's van de uitslagen per stembureau. Dat gaat in een archief, waardoor er altijd vergelijkingsmateriaal is." Binnen tien dagen na de voorlopige uitslag wordt bekend of haar Onafhankelijk Kiesbureau haar fiat geeft aan de uitkomst.

"Alle stembussen komen binnen in een grote sporthal in Paramaribo, waar ze onder bewaking van de politie worden gecontroleerd", zegt correspondent Nina Jurna. Omdat het zo lang duurt houden nu ook burgers en waarnemers van politieke partijen zich op in die sporthal om te kijken of het allemaal goed gaat. "Ik zag mensen hangmatten ophangen, die slapen en eten daar ook, omdat ze het niet vertrouwen. Ik heb dit nog nooit meegemaakt", zegt Jurna.

'Menselijke fouten'

Ondanks de rommelig verlopen verkiezingen hebben waarnemers van de Caricom, een samenwerkingsverband van Caribische landen, geen grote onjuistheden vastgesteld. Hier en daar waren wel kleine incidenten, maar volgens de delegatie waren dat menselijke fouten en was van fraude geen sprake.

"De sfeer was vriendelijk en vrij", zegt een van de waarnemers tegen De Ware Tijd. "Voor ons leken de verkiezingen op een groot, kleurrijk, maatschappelijk feest."