Iran gaat van het slot, langere lockdown voor veel Iraniërs geen optie

• Daisy Mohr

Veel Iraniërs hebben zo hun twijfels, maar gedwongen door een economische crisis en aangespoord door de regering is de lockdown in Iran grotendeels verleden tijd. In de coronabrandhaard van de regio gaan de meeste mensen weer naar werk en zijn religieuze heiligdommen geopend voor het publiek.

Hoewel de corona-uitbraak in het begin volgens velen door religieuze samenkomsten werd verspreid, zijn ook veel moskeeën inmiddels weer open voor het gezamenlijke gebed. In de Bagher el Olum-moskee in Teheran bidden de mensen keurig verspreid; de meesten dragen een mondkapje.

"Ik ben blij dat ik vandaag voor het gebed van huis ben gegaan", zegt Mohamed Hesam na afloop. "Ik ben het ermee eens dat alles weer open is. Mensen moeten weer aan het werk. Zo kan je de economische situatie verbeteren, als je de regels maar naleeft" Hesam draagt een wit strak mondkapje: "Ik wil zelf zoveel mogelijk binnen blijven, maar voor echt noodzakelijke dingen ga ik naar buiten."

In bijna alle landen in het Midden-Oosten zijn moskeeën gesloten en geldt er nog altijd een strenge lockdown. Iran, zwaarder getroffen dan omringende landen, is al sinds april begonnen aan een gefaseerde heropening.

En dat heeft vooral economische redenen; veel Iraniërs zitten helemaal klem:

Inmiddels lijkt het leven in de hoofdstad Teheran bijna weer zoals het was. Er zijn bruiloftsfeesten en begrafenissen met vrienden en familie. Metro's en bussen zitten tijdens het spitsuur volgepakt met mensen. Alle bedrijven en winkels mogen vanaf vandaag weer open.

"Ze kunnen niet voor altijd dichtblijven. Mensen moeten doorgaan met hun leven, er is geen andere manier", zegt moskeeganger Hamidreza Hodjati. "Als iedereen de maatregelen naleeft krijgen we geen problemen. Maar als mensen dat niet doen, dan wordt het een ander verhaal."

Tijdens het Suikerfeest gingen veel mensen op reis in eigen land, tegen het advies van de regering in. Ook restaurants, markten en badhuizen zijn open en op veel plekken is het druk. Zeker niet iedereen houdt zich aan de regels. Bij een ijswinkel aan de rand van een populair park verdringt men zich om een ijsje te halen.

"Het voelt lekker om even buiten te zijn", zegt Salimi, die met zijn gezin naar de ijswinkel is gekomen. "Volgens mij doe ik niets fout. Corona zal blijven bestaan tot er een vaccin is gevonden. We kunnen onszelf niet voor anderhalf jaar thuis gevangen zetten tot er een medicijn is", zegt hij en lacht naar zijn jonge dochter.

'Virus onder controle'

Volgens de Iraanse autoriteiten is de eerste besmettingsgolf voorbij en heeft het land het opvallend goed gedaan. De boodschap van de regering is dat het virus onder controle is. Hoe precies, kan niemand uitleggen; veel Iraniërs voelen dat ze gemengde signalen krijgen.

Vol trots wordt de bevolking met een zekere regelmaat toegesproken door hun leiders. Iran zou het een stuk beter doen dan andere landen. "Het is een bron van trots dat Iran het voor elkaar heeft gekregen om de zaken te heropenen en dat ook moskeeën en religieuze bedevaartsoorden weer open zijn tegelijkertijd gaan de besmettingsaantallen omlaag", zei de Iraanse president Rohani vorige week.

Vraagtekens bij cijfers

Officieel zijn er zo'n 140.000 besmettingen en 7500 doden geteld. Hoeveel er getest wordt is onduidelijk. Vanuit de ziekenhuizen blijft het opvallend stil, zelfs op sociale media komen er nauwelijks filmpjes van doktoren of verpleegsters naar buiten. Het is daarom moeilijk te achterhalen wat zich in de ziekenhuizen echt afspeelt.

"De werkelijke aantallen liggen mogelijk een stuk hoger, we kunnen vraagtekens zetten bij de officiële cijfers," zegt Sanam Vakil, Midden Oosten-deskundige bij Chatham House in Londen. "Of het juist is of niet, Iran geeft de prioriteit aan de economische crisis over de gezondheidscrisis. Op dit moment heeft de regering geen keus. En ja, dat zou uiteindelijk averechts kunnen werken."

Ook veel Iraniërs hebben zo hun twijfels: "Natuurlijk worden we voorgelogen over de werkelijke aantallen. Anders zou het land nooit zomaar weer open kunnen. Het is voor velen een dilemma. Hoop doet leven", zegt een man in Teheran die liever anoniem blijft.

De regels handhaven - om zo een tweede golf te voorkomen - lijkt geen prioriteit in Teheran. Het beperken van de economische schade is nu van groter belang. Het land lijdt onder de internationale sancties en de bevolking gaat gebukt onder de alsmaar verslechterende economie. Alleen mensen die het zich kunnen veroorloven hebben de luxe om thuis te blijven.

Behdad Hoseini is dagarbeider en heeft nooit willen stoppen met werken. Van een hulpprogramma van de regering heeft hij niets gemerkt. "Als mensen de gezondheidsmaatregelen niet in acht nemen, komt dat niet doordat mensen corona niet serieus nemen. Iedereen weet dat corona gevaarlijk is", zegt Hoseini. "Als die maatregelen niet nageleefd worden, heeft dat met economie te maken. Veel arbeiders verdienen hier te weinig om vlees kopen, laat staan mondkapjes en handschoenen."

En dus zit er voor velen niets anders op dan de versoepelingen van de regering te accepteren en het normale leven weer op te pakken. Hoseini: "Natuurlijk ben ik bang. Maar nog banger dan voor corona, ben ik dat ik straks geen brood meer op tafel heb."