20 kinderen in Nederland met nieuwe ernstige ziekte, mogelijk door corona
Twintig kinderen hebben de afgelopen weken een nieuwe ernstige kinderziekte opgelopen die vermoedelijk op een of andere manier samenhangt met covid-19. Tien van de kinderen zijn positief getest op antistoffen tegen SARS-CoV-2, het virus dat covid-19 veroorzaakt. Dat blijkt uit een enquête die de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) heeft gehouden. Voor zover bekend hebben de patiënten geen onderliggend lijden.
De NVK vroeg de Nederlandse kinderartsen twee weken geleden om alle gevallen van de nieuwe aandoening die zij tegenkomen te melden. De nieuwe ziekte lijkt een combinatie van twee bekende ziekten: de zeldzame ziekte van Kawasaki, die bijna uitsluitend kinderen onder 5 jaar treft, en het toxischeshocksyndroom (TSS).
"Slechts vier van de twintig patiënten waren jonger dan 5 jaar", vertelt NVK-voorzitter Károly Illy, zelf kinderarts in het ziekenhuis Rivierenland in Tiel. "Bij tien patiënten zijn antistoffen tegen het coronavirus vastgesteld."
Bij de rest dus niet, maar dat betekent niet dat vaststaat dat zij geen infectie hebben doorgemaakt. De testen zijn te onbetrouwbaar om daar met zekerheid uitspraken over te doen. Hoe het nu met de kinderen gaat, is niet bekend. Dat maakte geen onderdeel uit van de enquête.
Nieuwe ziekte
De ziekte van Kawasaki leidt tot het opzwellen van de bloedvaten in het hart. Het is een goed behandelbare aandoening. Patiëntjes hebben doorgaans gezwollen klieren, droge en gebarsten lippen en (heftige) huiduitslag. De vingers en tenen van Kawasaki-patiënten en hun handpalmen en voetzolen zijn vaak opvallend rood.
Het toxischeshocksyndroom - ook wel bekend als de tamponziekte omdat het kan ontstaan bij het langdurig inhouden van een tampon - wordt veroorzaakt door bacteriën die gifstoffen afscheiden in het lichaam. TSS gaat gepaard met hoge koorts, heftige huiduitslag, griepachtige verschijnselen. Doordat het kan leiden tot multi-orgaanfalen - nierfalen, leverfalen, maar ook zuurstofgebrek door het niet goed werken van de longen - is het toxischeshocksyndroom een levensbedreigende aandoening.
De bacteriën die TSS veroorzaken zijn Staphylococcus aureus en groep-A streptokokken. Veel mensen dragen S. aureus met zich mee, vooral in hun neus of op hun huid. Dat kan meestal geen kwaad, behalve als de bacterie in wondjes of wonden terechtkomt. S. aureus en MRSA, de multiresistente variant daarvan, zijn berucht om de postoperatieve wondinfecties die ze in ziekenhuizen vaak veroorzaken.
Ook groep-A streptokokken veroorzaken meestal mild verlopende infecties, maar kunnen als ze in de bloedbaan of in onderliggend weefsel terechtkomen ernstige gevolgen hebben. Streptokokken kunnen kraamvrouwenkoorts veroorzaken, een vorm van sepsis die net bevallen vrouwen treft.
Overreactie immuunsysteem
Hoogleraar Pediatrische intensive care aan het Amsterdam UMC Job van Woensel zei eerder tegen Medisch Contact dat het onbekende ziektebeeld bij kinderen eerder veroorzaakt wordt door een overreactie van het afweersysteem dan door het virus zelf. Ook bij veel covid-patiënten op de IC treedt zo'n soort overreactie van het immuunsysteem op, Die wordt veroorzaakt door wat wel een "cytokinestorm" is gaan heten.
De overreactie die soms bij kinderen optreedt gaat wel net iets anders in zijn werk dan bij volwassenen. "Bij kinderen gebeurt het wat later", zegt Pieter Fraaij, infectioloog en immunoloog in het Sophia Kinderziekenhuis van het Erasmus MC. "En het verloop lijkt wat milder, het verloop is minder onomkeerbaar dan vaak bij volwassenen. Onze behandelingen lijken bij kinderen wel aan te slaan." Waardoor de overreactie van het immuunsysteem optreedt, is volgens Fraaij onduidelijk.
Cytokinen zijn eiwitten die het afweerreactie van het immuunsysteem reguleren. Er zijn twee soorten cytokinen: ontstekingsbevorderende en ontstekingsremmende. Een subtiel samenspel van beide zorgt ervoor dat het afweersysteem een infectie de baas wordt. Maar een overmatige productie van ontstekingsbevorderende cytokinen kan juist een veel ernstiger beloop van de infectie veroorzaken.
Bij veel covid-19-patiënten is gezien dat het immuunsysteem als het ware in de overdrive gaat en tot heel ernstige klachten leidt. Dat gebeurt vaak nadat covid-19 in eerste instantie enigszins onder controle is lijken te komen. Die cytokine-storm kan net als de nieuwe ernstige kinderziekte orgaanfalen veroorzaken.
Veel landen
De eerste berichten over de nieuwe kinderziekte die mogelijk samenhangt met covid-19 doken een maand geleden op in het Verenigd Koninkrijk. Daar publiceerden de kinderintensivisten een waarschuwing om alert te zijn op het nieuwe ziektebeeld. Ierland en België, Zwitserland, Italië, Spanje, Frankrijk en de VS volgden.
In New York alleen al zijn er volgens gouverneur Cuomo 102 patiënten. Drie kinderen zijn overleden. Veertien andere Amerikaanse staten melden volgens The New York Times ook gevallen.
In Frankrijk was het totaal aantal gevallen vorige week opgelopen tot 135. Een patiëntje is overleden. Bij hem is vastgesteld dat hij geen covid-19 heeft gehad, maar bloedonderzoek zou wel hebben aangetoond dat hij in contact is geweest met het virus.
