Braziliaanse minister ziet zijn kans in de Amazone: 'Niemand let op door corona'
Oumaima Abalhaj
redacteur Buitenland
Brazilië is met ruim 21.000 doden en meer dan 330.000 geregistreerde besmettingen op dit moment een van de hotspots van de coronapandemie. De omstreden Braziliaanse minister van Milieu, Ricardo Salles, noemt dat "een kans" om de strenge milieuregels in zijn land te versoepelen.
Salles staat bekend als een voorstander van economische ontwikkeling van het grootste regenwoud op aarde. "De pers heeft het alleen maar over covid", zei Salles tijdens een ministersvergadering vorige maand. "Dat biedt ons de mogelijkheid om veranderingen door te voeren en regels te versoepelen." De minister wil dat buiten het Congres om doen, voegde hij eraan toe.
De beelden van de vergadering werden vrijdagavond door het Braziliaanse Hooggerechtshof vrijgegeven. Dat gebeurde na onderzoek naar mogelijk machtsmisbruik van president Jair Bolsonaro.
Vorig jaar was er wereldwijd veel verontwaardiging over de immense bosbranden door de ontbossing in de Amazone. Er was toen sprake van een record. Maar door de coronacrisis is daar nauwelijks meer aandacht voor.
"En dat terwijl dit jaar de cijfers veel hoger liggen", vertelt ecoloog Erika Berenguer van de universiteit van Oxford. Ze doet al jaren onderzoek naar ontbossing en bosbranden in de Amazone. "Al voordat het coronavirus in Brazilië was, werd er al meer ontbost dan vorig jaar. Normaal zie je een toename in augustus, maar het aantal is sinds januari tot nu al meer dan verdubbeld."
Al jaren wordt er steeds meer regenwoud gekapt, maar onder president Bolsonaro nam de ontbossing een vlucht. De uiterst rechtse president klaagt regelmatig over de strenge milieuwetten van zijn land. Sinds hij aan de macht kwam, begon hij samen met minister Salles van Milieu de regels te versoepelen.
Het budget voor milieubescherming kromp, er zijn veel minder controles door de milieupolitie en er worden nauwelijks nog boetes uitgedeeld. Toen de Braziliaanse televisiezender Globo vorige maand beelden uitzond van een grote operatie van het Braziliaanse Instituut voor Milieubescherming IBAMA tegen goudzoekers, werden de verantwoordelijke agenten ontslagen.
In de reportage was te zien hoe ze in het gebied van het inheemse Kayapó-volk bulldozers van de illegale goudzoekers onklaar maakten. Bolsonaro had eerder juist beloofd dat onder zijn leiding geen dure apparatuur van goudzoekers meer zou worden vernield.
Marc Bessems sprak ecoloog Erika Berenguer vorig jaar in de Amazone. Ze liepen samen door het gebied, waar Berenguer uitlegde wat het effect van ontbossing is:
"Met dit soort acties van de regering, krijg je een sfeer waarbij ontbossing wordt aangemoedigd", zegt Amazone-onderzoeker Erika Berenguer. Verschillende organisaties waarschuwen ervoor dat het brandseizoen door de toenemende ontbossing eerder zal plaatsvinden.
"En enorme bosbranden midden in een pandemie, is funest voor de inwoners van de Amazone", vertelt Berenguer die zelf ook uit de Amazone komt. Door het virus heb je een grote kans op ademhalingsproblemen, zegt ze. "Een dikke rookwolk in de lucht kan dan nog meer problemen opleveren."
Het virus heeft ook in de Amazone zijn weg gevonden. Vooral Manaus, de hoofdstad van deelstaat Amazonas, is hard getroffen. Ruim 1600 mensen zijn daar al aan het virus overleden. Wie in de Amazone ziek wordt, kan alleen in die stad naar het ziekenhuis. Maar de zorg is daar volledig ingestort.
Berenguer: "Vier miljoen mensen zijn daar aangewezen op een ziekenhuis met te weinig IC-bedden. Het gebied is 38 keer groter dan Nederland. Je kan ziek worden aan de grens met Colombia. Om dan in het ziekenhuis te komen, moet je een vliegreis van twee uur afleggen."
'Fatale gevolgen'
De infrastructuur is slecht, het zorgsysteem is onderontwikkeld en er zijn te weinig artsen. "Middenin een pandemie zijn het de perfecte omstandigheden. En het wordt alleen maar erger met de bosbranden in aantocht", vreest Berenguer.
De toenemende ontbossing, betekent ook dat de illegale houtkappers dichter bij de inheemse stammen komen. "Hoe dieper je in het bos komt als stadsmens, hoe makkelijker het is om het virus in de kern van de Amazone te verspreiden."
En dat kan fatale gevolgen hebben voor het bestaan van de inheemse bevolking die al eeuwen geteisterd wordt door ziektes. Een simpele griep kan al dodelijk zijn voor de inwoners.
