Hij was de eerste geallieerde in Borne, 75 jaar later keert Fred niet terug

Ze hadden vandaag op veel bevrijdingsfeesten een prominente plek moeten hebben, maar vanwege het coronavirus zijn evenementen afgelast en blijven veteranen noodgedwongen thuis. Bij sommigen van hen kwam die boodschap hard aan. "Toen ik gebeld werd dat het feest niet doorging voelde ik me verschrikkelijk, maar ik begrijp het wel", vertelt Fred Nachbaur.

De 94-jarige Canadees zou deze maand vanuit Ottawa naar het Twentse Borne afreizen, het dorp dat hij in de oorlog had bevrijd. Als eregast zou hij aanwezig zijn bij de bevrijdingsfeesten.

"Al jaren droom ik ervan om ooit nog eens terug te keren naar Borne, toen ik afgelopen jaar door het gemeentebestuur gevraagd werd om te komen, kwam die droom uit. Maar helaas, vorige maand belden ze op dat het niet door gaat. Het is erg jammer."

Eerste geallieerde soldaat

In het voorjaar van 1945 rukte Nachbaur vanuit Hengelo op naar het noorden. Het eerstvolgende dorp dat bevrijd moest worden was Borne. Maar eenmaal in de buurt gekomen klonk een luide knal. De Duitsers hadden het bruggetje dat toegang gaf tot het dorp opgeblazen.

Nachbaur werd in z'n eentje op verkenning gestuurd om te kijken wat er aan de hand was en zag dat de brug nog grotendeels intact was. Toen hij voorzichtig het dorp in liep en bij een aantal woningen aankwam zagen de inwoners van Borne voor het eerst een geallieerde soldaat. Het dorp was bevrijd. Nachbaur werd op de schouders genomen en richting de kroeg gedragen. Daar werd hij als held op de biljarttafel gezet.

Dit jaar wilde Nachbaur voor het eerst in 75 jaar weer terugkomen naar Nederland. In het dorp waren begin april tal van evenementen gepland. Toen het gemeentebestuur vorig jaar van Nachbaur hoorde, werd hij als eregast uitgenodigd.

"Dorpsgenoten wisten via goed speurwerk te achterhalen dat Nachbaur de eerste geallieerde soldaat was die Borne binnen wandelde en dat hij nog leeft," zegt burgemeester Jan Pierik van Borne. "We hadden tal van activiteiten georganiseerd. Er kwam een bevrijdingstheater en er zouden zelfs een paar Britse regimenten onze kant opkomen. Nachbaur was daarbij onze eregast."

Het Nederlandse veteraneninstituut ziet dat dit soort evenementen belangrijk zijn voor veteranen. Velen van hen zijn volgens het instituut dan ook teleurgesteld dat de feesten niet doorgaan, al begrijpen ze het ook.

"Voor de meesten zijn het emotionele dagen", vertelt directeur Ludy de Vos. "Bevrijdingsdag en de Dodenherdenking zijn onderdeel van het verwerken van alle ervaringen. De afgelopen dagen hebben tientallen veteranen mij opgebeld om bijvoorbeeld te vragen of ze wel nog naar de begraafplaats mochten om in ieder geval een bloemetje te leggen."

Een belangrijk onderdeel van de feestelijkheden voor veteranen is ook het zien van oude strijdmakkers. "Het Wageningse defilé is voor velen van hen het hoogtepunt van het jaar", zegt De Vos. "Deze dagen zijn een soort superreünie. Veel veteranen komen kameraden van vroeger tegen en kunnen hun verhalen delen. Een defilé met duizenden veteranen kan je niet vervangen op een ander moment."

Ook veteraan Theo Roeffen (94) vindt het jammer dat de herdenkingen in Wageningen dit jaar niet doorgaat:

Ook Nachbaur hoopte stiekem om in Borne oude kameraden te zien. Sinds hij in 1948 afscheid nam van het leger heeft hij slechts drie van zijn medesoldaten nog een keer gesproken. Al beseft hij ook dat die kans met het jaar kleiner wordt dat hij ze nog een keer gaat zien. Maar er is nog iemand in Borne die hij heel graag wilde ontmoeten; een meisje. "Toen ik in de kroeg op de biljarttafel ben gezet kwam er een prachtige jonge vrouw in een groene jurk met me dansen. We kusten elkaar. Samen hadden we een prachtige avond maar ik weet niet meer hoe ze heet. Ik zou haar of haar nabestaanden heel graag nog een keer willen ontmoeten".

De gemeente Borne heeft besloten om alle evenementen, die speciaal voor dit jaar georganiseerd waren, naar volgend jaar te verplaatsen. Volgens burgemeester Pierik is Fred Nachbaur dan ook weer van harte welkom. In het plaatsje is ondertussen een zoektocht opgezet om het meisje in de groene jurk en andere ooggetuigen van die dag op te sporen.