Advocaat Volkert van der Graaf beticht justitie van misbruik bevoegdheden
Het Openbaar Ministerie heeft jarenlang misbruik gemaakt van zijn bevoegdheden in de zaak rond Volkert van der Graaf, de moordenaar van Pim Fortuyn. Dat zegt zijn advocaat, Willem Jebbink, tegen de NOS. Volgens hem heeft het OM zich laten leiden door politieke belangen en zijn Van der Graaf daarom onevenredig zware voorwaarden opgelegd.
Sinds donderdag zit de straf van Van der Graaf er officieel op. Toen hij in 2014 uit de gevangenis kwam, legde het Openbaar Ministerie hem een aantal voorwaarden op, zoals toezicht van de reclassering, het dragen van een enkelband en gebiedsverboden. De rechter had bij de veroordeling in 2003 geen voorwaarden gesteld.
"Het OM heeft buiten de rechter om feitelijk zes jaar voorwaardelijke straf opgelegd", zegt Van der Graafs advocaat Jebbink. "In een rechtsstaat is het de rechter die straf oplegt en niet de wetgever of het OM. Dat is hier in wezen wel gebeurd."
Juridische strijd
Over de voorwaarden lagen Van der Graaf en justitie jarenlang in de clinch. Beide partijen spanden procedures aan die Van der Graaf grotendeels won. Jebbink: "Dat is niet mijn of zijn verdienste, dat komt door het misbruik dat het OM de afgelopen zes jaar heeft gemaakt van zijn bevoegdheden en doordat de wet vooraf geen rechterlijke controle op het OM regelt."
De kans dat Van der Graaf nog eens een moord zou plegen, is door deskundigen altijd ingeschat als laag. Daarom was het onredelijk om toch strenge voorwaarden op te leggen, stelt Jebbink. "Het doel van dit soort voorwaarden is namelijk het verlagen van de kans op herhaling. Maar lager dan 'laag' kan niet, dus in de zaak van mijn cliënt was niets meer te bereiken."
Volgens Jebbink heeft het OM een 'politiek spel' gespeeld. "Ik ben er de afgelopen zes jaar getuige van geweest dat het OM telkens wisselende, of met eerdere standpunten tegenstrijdige, uitleg aan de voorwaarden gaf."
Politieke belangen
Een advocaat-generaal gaf in 2015 in een door Volkert van der Graaf opgenomen gesprek toe dat een 'verkooppraatje' nodig was richting de minister en staatssecretaris. "Het OM heeft zich laten leiden door politieke belangen. Dit valt het OM ernstig aan te rekenen", vindt Jebbink.
Volgens de advocaat heeft het Openbaar Ministerie zijn cliënt tot op het laatste moment gedwarsboomd. Zo riep justitie Van der Graaf een half jaar geleden nog op het matje, omdat hij niet aan zijn (vrijwillige) schriftelijke meldplicht zou voldoen. De tweemaandelijkse verslagen zouden te veel op elkaar lijken. Ook hierover diende Van der Graaf een klacht in. Vorige maand kreeg hij gelijk.
Een belangrijk argument voor het Openbaar Ministerie om voorwaarden te stellen, was dat de zaak rond Volkert van der Graaf tot maatschappelijke onrust leidt. Maar volgens advocaat Jebbink was het justitie zelf die vaak die onrust veroorzaakte.
Mediaverbod
Zo ontkent de advocaat dat het de bedoeling is geweest van Van der Graaf om te emigreren. Toen commotie ontstond omdat hij nog in Nederland bleek te wonen, mocht hij naar eigen zeggen niet naar buiten treden en deed het Openbaar Ministerie volgens hem niets om de onrust weg te nemen.
"Uit al deze factoren blijkt dat het OM er tot op het laatst belang in heeft gezien de zaak van mijn cliënt publiekelijk op te blazen", zegt Jebbink. Dat moet volgens hem ook ten koste zijn gegaan van de rust van de nabestaanden van Pim Fortuyn.
Het Openbaar Ministerie zegt bevoegd te zijn om voorwaarden te stellen aan de voorwaardelijke invrijheidsstelling van een veroordeelde, zoals in het geval van Volkert van der Graaf is gebeurd. Verder wil het OM niet reageren.
Van der Graaf wil zelf geen vragen beantwoorden. Hij had een mediaverbod, maar sinds zijn straf is afgelopen mag hij weer met media praten. Op vragen over het delict dat hij pleegde, wil ook zijn raadsman geen nadere toelichting geven.
