Sudan stelt genitale verminking vrouwen strafbaar, 'symbolisch heel belangrijk'

Mensen die in Sudan een vrouwenbesnijdenis uitvoeren of daarbij betrokken zijn, kunnen daar volgens een nieuwe wet drie jaar gevangenisstraf voor krijgen. De stap is een gevolg van de door vrouwen en jongeren geleide opstand, waardoor eerder al dictator Omar al-Bashir werd afgezet.

In Sudan zijn volgens de Verenigde Naties bijna negen op de tien vrouwen tussen de 14 en 49 jaar besneden. In tientallen andere landen komt de praktijk eveneens voor.

"Voor mij persoonlijk staat dit gelijk aan marteling, als je kijkt wat voor ellende meisjes over zich heen krijgen ze moeten hier mee leven", zegt Gamal Ahmed, een vooraanstaand lid van de Sudanese gemeenschap in Nederland. "Maar in de Hoorn van Afrika is dit traditie. Het gebeurt er al duizenden jaren. Mensen maken vaak de link tussen de islam en meisjesbesnijdenis, maar dat is een groot misverstand. Daar heeft het niets mee te maken."

Het beleid van de dictator Bashir heeft er hoogstens voor gezorgd dat er langer met vrouwenbesnijdenis is doorgegaan, zegt Ahmed. Hij strijdt nu in Nederland tegen genitale verminking in de Sudanese gemeenschap.

Diep verankerd in de cultuur

Bij 87 procent van de Sudanese vrouwen zijn de binnenste en buitenste schaamlippen verwijderd. Bij sommigen is dat ook gebeurd met de clitoris. Wereldwijd zijn naar schatting 200 miljoen meisjes en vrouwen genitaal verminkt. Als gevolg daarvan kunnen meisjes doodbloeden of overlijden aan infecties. Ook kan het leiden tot complicaties bij een bevalling.

Sudan heeft vaak onder druk van de westerse wereld gestaan om iets tegen de mishandeling te ondernemen, maar Bashir heeft zich er tegen verzet. "Hij heeft zich hier nooit iets van aangetrokken", zegt Afrika-correspondent Koert Lindijer. "Je moet nu ook bedenken dat met deze wet ook niet een einde aan deze praktijk komt. Het ziet diep in de cultuur. Maar je moet ergens beginnen. Je hebt nu een wettelijk instrument om er iets tegen te doen, en symbolisch is het uiterst belangrijk."

De val van Bashir kwam er doordat vrouwen massaal de straat op gingen. Zij waren de eersten die in opstand kwamen, vervolgens ging ook de jeugd maandenlang de straat op. Uiteindelijk werd de dictator afgezet door de het leger, omdat zijn positie onhoudbaar was geworden.

Sinds Bashirs gedwongen vertrek is er veel veranderd in Sudan. In november trok de interim-regering een wet in die vrouwen in het land decennialang strenge conservatieve gedragsregels oplegde.

"De huidige regering heeft een aantal beloftes in te lossen aan de mensen die maandenlang de straat opgingen", zegt Lindijer. "Mensen die hun leven op het spel gezet hebben voor deze volksrevolutie. De jeugd in het algemeen, en vrouwen in het bijzonder."

Ahmed heeft vertrouwen in het nieuwe bestuur van Sudan. "Het zijn feministen die in ons land de straat opgegaan zijn. En zij zijn nu nog steeds heel actief. Er zijn nu vier vrouwelijke ministers. Ik was vorige maand nog in Sudan, en je ziet echt iets gebeuren."