Loonsverhoging op de lange baan: 'Werknemers gaan de pijn voelen'
Veel Nederlanders krijgen voorlopig geen loonsverhoging. Cao-besprekingen liggen bijna helemaal stil en als ze later dit jaar weer worden opgestart, willen werkgevers geen loonsverhogingen afspreken.
"De pijn zal voor een deel gevoeld worden door werknemers", zegt Raymond Puts, directeur van werkgeversorganisatie AWVN. "Bedrijven hebben te maken met vraaguitval. We moeten alles op alles zetten om banen te behouden. Salarisverhogingen worden echt een moeilijke zaak, het is reëel om te stellen dat het richting nul gaat."
Meer dan een miljoen werkenden vallen onder een cao die verlopen is. Het gaat om zo'n 300 cao's, waaronder de bouw, glastuinbouw, drogisterijen, apotheken en de doe-het-zelfbranche. Doorgaans worden er maandelijks tientallen cao's met loonsverhogingen afgesloten, maar sinds de coronamaatregelen gebeurt dat nauwelijks meer. In april ging het om acht stuks, tegenover 38 een jaar geleden. Nog nooit zijn er zo weinig cao's afgesloten als dit jaar.
Realiteitsgehalte
Volgens de werkgevers is er te veel onzekerheid over de impact van het coronavirus. Later dit jaar worden de onderhandelingen in de meeste sectoren weer opgestart. In de cao's die begin dit jaar zijn afgesloten, voor de corona-uitbraak, werd gemiddeld een loonstijging van 3 procent afgesproken.
Vakbond FNV ging het jaar in met een looneis van 5 procent. Die blijft overeind, zegt Zakaria Boufangacha, cao-coördinator van de vakbond. "Het is van belang voor de economie dat werknemers koopkracht behouden. Er zijn genoeg sectoren waar het goed gaat. Bij sectoren waar het minder gaat, zullen we in overleg met werkgevers kijken wat mogelijk is."
Hij wil later dit jaar voor sectoren alsnog loonsverhogingen afspreken die gaan gelden met terugwerkende kracht.
De werkgevers vinden de wens van de werknemers een utopie. "Ik kan hun eis van 5 procent begrijpen, maar het realiteitsgehalte is niet zo hoog", zegt Raymond Puts van de AWVN. "We moeten creativiteit opzoeken. We moeten samen corona verslaan en dat moeten we ook aan de cao-tafel doen." Hij stelt voor om loonsverhogingen uit te ruilen tegen meer vrije dagen en meer opleidingen.
Sommige bedrijven vragen hun personeel om tijdelijk loon in te leveren. Zo vraagt verzekeringsadviseur Aon van al het personeel wereldwijd een offer van 20 procent. De werkgeversvereniging wil zover niet gaan en zegt dat dit soort afspraken over loonsverlagingen waarschijnlijk niet in cao's worden afgesproken.
Coronaclausule
Een van de weinige sectoren waar nog wel een cao is afgesloten, is de tuinzadenbranche. Daar werd een structurele loonsverhoging van 2,25 procent overeengekomen, terwijl de bonden aanvankelijk 4 procent wilden afspreken. Toen de coronacrisis uitbrak, gingen bonden snel akkoord met het voorstel van werkgevers. Daarbij geldt wel een clausule. Als bij sierteeltbedrijven de omzet te sterk is gedaald, hoeven ze over de periode van mei tot en met november de loonsverhoging niet te betalen.
Zo'n clausule is een van de weinige zaken die werkgevers en werknemers zien zitten voor andere sectoren. "Je kunt afspreken dat je de lonen laat stijgen en weer gaat overleggen als het slechter gaat", zegt Boufangacha van de FNV.
De supermarktsector is een van de eerste sectoren waar weer onderhandeld gaat worden. Dat beloven moeizame gesprekken te worden. FNV gaat erin met een eis van 5 procent meer loon, werkgevers zeggen dat er nauwelijks ruimte is voor extra geld.
Als er minder loonsverhogingen bij cao-onderhandelingen worden afgesproken, gaat dat ten koste van de koopkracht. Eerder werd uitgegaan van een stijging van de koopkracht van ruim 2 procent voor dit jaar. In die berekening werd rekening gehouden met een stijging van de lonen met 2,8 procent.
Minister Koolmees vindt het niet verbazingwekkend dat de meeste cao-onderhandelingen stilliggen. "Topprioriteit is nu het behoud van banen en er is veel onzekerheid over de toekomst van de economie". Hij wijst erop dat hij de werkgevers nog maar acht weken geleden opriep de lonen te verhogen. "Toen was de werkloosheid het laagste sinds de eerste meting en in zes tot acht weken is de wereld er compleet anders uit komen te zien."