Veel discussie over klimaatfilm Moore, maar 'heel soms heeft hij een punt'
De nieuwste film van de Amerikaanse filmproducent Michael Moore, Planet of the Humans, leidt tot veel discussie op sociale media. In de documentaire wordt stevige kritiek geuit op de energietransitie. Sinds Planet of the Humans vorige week op Earth Day gratis op YouTube werd gezet, is de film daar ruim 4 miljoen keer bekeken.
De productie van zonnepanelen en windparken leidt volgens de filmmaker tot een enorme vervuiling en het gebruik van biomassa en biobrandstoffen tot massale ontbossing. De milieubeweging strijdt niet langer tegen het kapitalisme, maar werkt ermee samen, stelt hij. En het spreken over bevolkingsgroei en overbevolking, het echte probleem, is volgens de film taboe.
De hele film staat dus op YouTube, dit is de trailer:
Michael Moore kreeg bekendheid door films als Bowling for Columbine (over een schietpartij op een Amerikaanse school in 1999) en Fahrenheit 9/11, waarin hij onder meer kritiek uitte op toenmalig president Bush van de VS. Dat de activistische filmmaker een kritische film maakt over duurzame energie, wekt verbazing bij wetenschappers en milieuactivisten.
Uitstoot bij productie zonnepanelen
Er zijn door Amerikaanse wetenschappers zelfs pogingen gedaan om de documentaire offline te laten halen, omdat de film 'gevaarlijk, misleidend en destructief' zou zijn. Volgens de Nederlandse organisatie Milieu Centraal zitten er inderdaad veel fouten in de film, maar stelt de documentaire ook een paar dingen terecht aan de kaak.
Dat laatste geldt niet voor de constatering dat bij het maken van zonnepanelen meer CO2 wordt uitgestoten dan er tijdens de levensduur van de panelen wordt bespaard. "Het klopt wel dat voor het produceren van zonnepanelen nu nog grotendeels fossiele brandstoffen worden gebruikt", zegt Puk van Meegeren van Milieu Centraal. "Maar na ongeveer twee jaar heb je de energie 'terugverdiend'. De levensduur van panelen is gemiddeld 25 jaar, dus gedurende 23 jaar leveren ze milieuwinst."
Elektrische auto's vervuilend?
Hetzelfde argument komt voorbij als het gaat over elektrische auto's. Om een accu te maken, is veel energie nodig. Bovendien gebruiken de auto's stroom van het elektriciteitsnet, dat nog lang niet geheel groen is. "De hoeveelheid energie die nodig is om een elektrische auto te maken kun je vergelijken met een jaar lang stroom- en gasverbruik in je huis, dus dat is echt veel."
Maar als elektrische auto's eenmaal rijden, zijn ze volgens Van Meegeren veel zuiniger dan benzineauto's. Zelfs als de elektriciteit nog voor een groot deel is opgewekt met steenkool en aardgas. "Bij een gemiddeld aantal kilometers van 11.000 per jaar, heb je de uitgestoten CO2 na 3,5 jaar terugverdiend. En dat is gerekend met de huidige grijs-groene stroom van nu. Dus als de elektriciteit straks nog groener wordt, wordt die terugverdientijd ook korter."
Ruimtebeslag van windmolens en zonnepanelen
In de documentaire zijn troosteloze velden vol gebroken zonnepanelen in de woestijn te zien. Ze illustreren dat zonne- en ook windparken er maar voor hooguit enkele decennia staan. Daarna moeten ze opnieuw worden neergezet. "Als er dan nog genoeg planeet over is", zegt een sombere commentaarstem.
Het ruimtebeslag van duurzame energie is een veelgehoord kritiekpunt. Puk van Meegeren: "Waar de filmmaker echt wel een punt heeft, is dat als je alle energie in Nederland wilt vervangen door groene stroom, je er wel heel veel van nodig hebt. Het onderstreept de noodzaak dat mensen ook energie gaan besparen. De duurzaamste energie is de energie die je niet gebruikt. Want hoe meer je bespaart, hoe minder groene energie je nodig hebt."
Hele bomen in biomassacentrales?
Waar de film ook terecht een vinger op de zere plek legt, volgens Van Meegeren, is bij de discussie over biomassa. Filmbeelden laten hele bomen zien, die klaarliggen om te worden opgestookt in een biomassacentrale. Ook in Nederland speelt die discussie.
"Duurzame biomassa betekent dat je resthout gebruikt", zegt Van Meegeren. "Daar zijn allerlei criteria voor opgesteld. Maar of je dat proces wel goed kunt controleren, is een terechte discussie. Ook onder wetenschappers is dit geen uitgemaakte zaak." Wel is al duidelijk dat het bijstoken van biomassa in elektriciteitscentrales tijdelijk zal zijn.
Uiteindelijk zal biomassa alleen een rol spelen in de productie van warmte in huizen en gebouwen. De vraag daarbij is hoeveel 'reststromen' er beschikbaar zijn. "Duidelijk is dat over biomassa in Nederland het laatste woord nog niet is gezegd".