Bevrijdingsjournaal 9 mei: VE-day
Nederland is bevrijd! De bevolking is in totale euforie. Maar er zit ook een zwarte kant aan de bevrijding: rekeningen worden vereffend en Duitsers verzetten zich tot op het laatst.
In deze serie journaals worden de gebeurtenissen van de meidagen in 1945 op de voet gevolgd. Bekijk ze hieronder, met het nieuwste journaal bovenaan.
Dag 13: VE-Day
"Een historische dag voor Europa", zegt presentator Herman van der Zandt. Vannacht werd nogmaals de Duitse capitulatie getekend, ditmaal in Berlijn. De oorlog is nu echt voorbij. Nederland heeft een hoge prijs moeten betalen. Zo liggen steden totaal in puin en worden er nog heel veel mensen gemist, van wie men niet weet of ze nog in leven zijn. In deze uitzending wordt de balans opgemaakt. "Het is uithuilen en opnieuw beginnen. Wederopbouw zal ongetwijfeld het woord van het jaar worden."
Dag 12: Een wrang feest
Vandaag bereiken de geallieerden ook de andere grote steden in West-Nederland. In de uitzending zijn prachtige beelden te zien van juichende, zingende en dansende mensen, die in een totale vreugderoes verkeren. Tegelijkertijd is de bevrijding voor velen een wrang feest: op zeker 44 plekken in Nederland zijn de afgelopen dagen op z'n minst 160 doden gevallen.
Dag 11: Bloedbad Amsterdam
Hoewel de geallieerden vandaag eindelijk West-Nederland in trekken, gebeuren er ook veel "verschrikkelijke en onnodige incidenten", aldus presentator Herman van der Zandt. In Amsterdam openen Duitse militairen het vuur op de feestende menigte op de Dam. Er vallen zeker dertig doden. Vermoedelijk is de schietpartij een gevolg van Binnenlandse Strijdkrachten die, ondanks het verbod van de geallieerden, tóch Duitsers probeerden te ontwapenen.
Dag 10: Waar zijn de bevrijders?
Al twee dagen bevrijd op papier, maar in West-Nederland hebben de mensen nog geen bevrijder gezien. "Hun geduld wordt echt zwaar op de proef gesteld", zegt verslaggever Kysia Hekster. Martijn Bink staat in Kamp Westerbork, dat zo'n drie weken geleden bevrijd is. De sfeer is er behoorlijk gespannen. In het kamp zitten nu bevrijde Joden, die niet naar huis kunnen, én opgesloten NSB'ers. "Omdat er niet genoeg personeel is, moeten de bevrijde Joden de landverraders bewaken. En dat botst natuurlijk."
Dag 9: Bevrijd, maar...
Officieel is Nederland bevrijd, maar wel zijn er nog 120.000 uitstekend bewapende Duitse militairen in West-Nederland. Over hun uittocht wordt nu onderhandeld in Wageningen, waar Kysia Hekster verslag doet. Ondertussen staat Martijn Bink in het Drentse Nieuwlande, waar de afgelopen jaren honderden mensen ondergedoken hebben gezeten. "Nu de oorlog voorbij is, komen die opeens naar buiten. Al die neefjes en nichtjes uit Amsterdam, blijken stiekem toch Joodse onderduikkinderen te zijn geweest."
Dag 8: Onvoorwaardelijke capitulatie Duitsland
De langverwachte capitulatie van het Duitse leger in Nederland is getekend. Reden voor blijdschap, maar voorzichtigheid is geboden, zegt militair historicus Christ Klep. Alle manschappen, waarvan er in Nederland nog 120.000 zijn, moeten op de hoogte worden gesteld van de capitulatie. "Dat wordt nog een hele klus om voor elkaar te krijgen." Martijn Bink staat ondertussen in Zutphen, dat twee weken geleden is bevrijd, nadat een groep Hitlerjongens de plaats fanatiek had verdedigd. Presentator Herman van der Zandt spreekt de hoop uit dat de rest van Nederland zonder dergelijk geweld wordt bevrijd.
Dag 7: Koningin Wilhelmina in Nederland
Koningin Wilhelmina is terug! Ze is gisteren geland in Gilze-Rijen. Een historisch moment, vertelt Kysia Hekster. "Bij het uitstappen weigerde ze de toegestoken hand van haar adjudant. Ze wilde geheel op eigen kracht de eerste stap op Nederlandse bodem zetten." Annemarie Kas vertelt vanuit Batavia over de situatie in Nederlands-Indië: "Hier hebben de Japanners de touwtjes nog strak in handen." In de interneringskampen waar de Europeanen gevangen zitten, zijn de omstandigheden slecht.
Dag 6: Systematische verkrachting
Militair historicus Christ Klep vertelt dat de oorlog, ondanks de dood van Hitler en de val van Berlijn, vandaag nog niet is afgelopen: "Er is nog zoveel chaos, er is nog zoveel onzekerheid." Ondertussen vergrijpen de Russen, die het oostelijke gedeelte van Duitsland hebben veroverd, zich aan de burgerbevolking. Vrouwen worden systematisch verkracht. "Ze hebben m'n zus en moeder op beestachtige wijze mishandeld", vertelt een Duitse vrouw.
Dag 5: Wachtende evacués in Friesland
Martijn Bink doet verslag uit het bevrijde Friesland. Hier zitten veel evacuees, die staan te trappelen om weer naar huis te gaan. Maar dat mag niet zomaar. "Het is wachten op toestemming van de autoriteiten en dat wachten duurt lang." Berlijn is ondertussen in handen van de geallieerde. Het was een bloedige strijd, de Russen hebben de stad wijk voor wijk, straat voor straat en huis voor huis moeten veroveren.
Dag 4: Zelfmoord Hitler
Deze uitzending groot nieuws: Hitler heeft zichzelf van het leven beroofd. Geeft Duitsland zich nu over? "Nee, was dat maar waar", reageert correspondent Wouter Zwart vanuit een gehavend Berlijn. Hitler heeft Karl Dönitz als opvolger aangewezen, die zal blijven doorvechten tot het bittere einde. Verder zijn felicitaties op zijn plaats, want prinses Juliana is jarig. Prins Bernhard heeft het echter zo druk met onderhandelen over voedselhulp, dat hij het is vergeten.
Dag 3: Voedselregen
"Een geschenk uit de hemel", noemt presentator Herman van der Zandt de voedseldroppingen die vandaag zijn begonnen. In de uitzending zijn bijzondere beelden te zien van de pakketjesregen. Ondertussen stuiten Amerikaanse troepen in Duitsland op 'de hel van Dachau'. De 30.000 overlevenden van het kamp balanceren op het randje van de dood. Martijn Bink vertelt over de bevrijding van Arnhem: "Hier geen blije meisjes op tanks of zwaaiende mensen langs de kant van de weg. Arnhem is leeg en kapot, een spookstad zonder mensen."
Dag 2: Ieder uur nieuwe hongerdoden
In deze aflevering hoopvol nieuws voor hongerend West-Nederland: de Duitse bezetter staat voedseldroppingen door geallieerde vliegtuigen toe. En dat is hard nodig, want inmiddels zijn er in Nederland zo'n 20.000 hongerdoden te betreuren. Ondertussen staat correspondent Wouter Zwart in concentratiekamp Buchenwald, dat twee weken geleden is bevrijd. Inwoners van een nabijgelegen Duits dorpje worden gedwongen te kijken naar de zieke, uithongerde en uitgeputte ex-gevangenen. "Wir haben es nicht gewusst", herhalen de Duitsers keer op keer verontschuldigend.
Dag 1: Water als wapen
Militair historicus Christ Klep vertelt dat de Duitsers nog niet van plan zijn de wapens neer te leggen. Sterker nog: ze vechten hard terug. Een belangrijk wapen dat ze in Nederland gebruiken is water. Zo zijn een aantal weken terug nog grote delen van de Betuwe onder water gezet. "De verwoesting is enorm", vertelt verslaggever Martijn Bink. "Hele dorpen zijn onleefbaar geworden."
