Heel Europa warmt sneller op dan het gemiddelde wereldwijd
De gemiddelde temperatuur in heel Europa was de afgelopen vijf jaar bijna twee graden hoger dan die van de tweede helft in de 19e eeuw, toen de menselijke uitstoot van broeikasgassen begon. Dat betekent dat Europa sneller opwarmt dan het mondiale gemiddelde van 1,1 graad. Dat meldt Copernicus, het aarde-observatieprogramma van de Europese Unie.
Daarnaast was volgens de metingen 2019 in Europa het warmste jaar ooit en vielen elf van de twaalf warmste jaren na het jaar 2000. In een uitgebreid rapport beschrijft de klimaatafdeling van Copernicus de situatie van vorig jaar, in relatie tot andere jaren. Daarvoor zijn satellietdata gebruikt en metingen door grondstations, in combinatie met weermodellen.
Oorzaak nog onbekend
Hoe het komt dat Europa sneller opwarmt dan de rest van de wereld, is nog niet duidelijk. Dat vertelt de Nederlander Richard Engelen van de Europese Copernicus Atmosfeerdienst, die gevestigd is bij het Europese weercentrum (ECMWF) in het Britse Reading. "De wereld warmt niet overal even snel op. Het gebied rond de Noordpool bijvoorbeeld gaat nog veel harder. Er wordt nu onderzoek gedaan naar de oorzaak van de snellere opwarming in Europa."
Ook klimaatonderzoeker Peter Siegmund van het KNMI kan de snelle Europese opwarming niet goed verklaren. "De oceanen warmen langzamer op dan het wereldgemiddelde, en de continenten dus sneller. De wereld was de afgelopen vijf jaar 1,1 graad warmer dan pre-industrieel (1850 - 1900), terwijl de continenten gemiddeld 1,7 graad warmer waren. Van de continenten warmt Europa het meest op. Dat is wel bijzonder."
Recordhoeveelheid Groenlands ijs gesmolten
Andere belangrijke observaties in het Copernicus-rapport gaan over de regen en Groenland. Afgelopen november was een van de natste novembermaanden ooit gemeten, waarin het vier keer meer regende dan normaal in West- en Zuid-Europa. Het poolgebied in Europa was kouder dan voorgaande jaren. Toch zorgden de hittegolven in de zomer voor een recordhoeveelheid gesmolten ijs in Groenland.
"Afgelopen winter was het in Groenland kouder dan gemiddeld, vooral aan de oostkant van Groenland", vertelt Engelen. "Maar als je naar het hele jaar kijkt was de temperatuur weer hoger dan normaal. Zeker in de zomer was het over het geheel genomen een stuk warmer."
Het geeft aan hoe lastig temperatuurmetingen in een beperkt gebied te interpreteren zijn. En wat geldt voor de temperatuur geldt ook voor neerslag. Hoewel er zware regenval was in West- en Zuid-Europa was de neerslag in het hele continent op een gemiddeld niveau.
Voor veel sectoren van belang
Het rapport biedt data die van belang zijn voor sectoren als de landbouw, de zorg, toerisme, en veiligheid. "We willen hiermee specifiek de situatie voor Europa laten zien. We hopen dat mensen inzicht krijgen hoe het klimaat in Europese landen echt aan het veranderen is", zegt Engelen. "Hoe de temperatuur verandert, en de neerslag. Wij laten de data zien, zodat sectoren nog beter kunnen leren hoe ze hiermee om moeten gaan."
In het rapport staat verder dat alle seizoenen vorig jaar warmer waren dan gemiddeld. In sommige delen van Europa waren de zomers tot wel 3 à 4 graden gemiddeld hoger dan normaal. Intense hittegolven leiden tot recordtemperaturen in landen als Frankrijk, Duitsland en Nederland.
Klimaatakkoord van Parijs
Het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 heeft als doel dat de opwarming van de aarde tot 'ruim onder de twee graden' wordt beperkt, en liefst in de buurt van de anderhalve graad blijft. Om dit doel te bereiken was afgesproken dat de inspanningen van alle landen dit jaar zouden worden aangescherpt. Maar de jaarlijkse wereldwijde klimaatconferentie is vanwege corona uitgesteld tot volgend jaar.
Engelen: "Het is belangrijk dat mensen geconfronteerd blijven worden met wat er met klimaat aan de hand is. We hebben wel mooie doelen afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs. Maar de concentratie van broeikasgassen neemt nog altijd toe, en dit rapport laat zien dat we er echt heel hard mee aan de slag moeten."