Wuhan komt weer tot leven, maar blijft bang voor een nieuwe uitbraak
Chirurgische gezichtsmaskers en goed beschermende mondkapjes, ze zijn er weer in overvloed in Wuhan. Nu wel. "In eerste instantie was er een groot gebrek", weet Wu You. Normaal is hij natuurkundeleraar, maar sinds de corona-uitbraak brengt hij op zijn elektrische scooter medische hulpmiddelen, medicijnen en etenswaren naar de meest kwetsbare huishoudens.
Spullen die hij zelf, onder meer via sociale media, bij elkaar kreeg en uitdeelde. Op de drukste dagen reed Wu door tot twee, drie uur in de nacht. "Iemand met wie je twee weken daarvoor nog contact had en er op een gegeven moment niet meer is. Dat is ontzettend moeilijk", zegt hij, nadat hij een rijstkoker heeft afgeleverd bij een oudere vrouw die kampt met de naweeën van een herseninfarct.
De ergste chaos in Wuhan is voorbij. De stad komt weer tot leven, maar de wonden zijn nog niet geheeld. Xin Qiong, een jonge vrouw, zag veel familieleden ziek worden. Haar grootvader overleed thuis, de ambulance arriveerde pas uren later. Haar grootmoeder wist uiteindelijk wel één van de overvolle ziekenhuizen te bereiken, maar overleed op de gang.
Overvolle ziekenhuizen
Veel getest werd er toen nog niet. Te weinig capaciteit. En zonder positieve test was een ziekenhuisopname onmogelijk. "De ziekenhuizen waren overvol", blikt Xin Qiong terug bij haar appartementencomplex, waar leden van het buurtcomité zenuwachtig heen en weer lopen. "Na lang aandringen kon mijn moeder gelukkig wel terecht in een ander ziekenhuis,."
Afscheid nemen van haar grootouders was er niet bij. "Bij de uitvaart mochten vier gezinsleden zijn, met afgevaardigden van het buurtcomité." Dat is om enerzijds social distancing te garanderen en anderzijds de controle te houden over de chaotische taferelen bij de drukke crematoria.
Correspondent Sjoerd den Daas ging kijken bij een noodziekenhuis in Wuhan dat inmiddels weer is ontmanteld:
Of de grootouders van Xin Qiong in de nieuwste sterftecijfers zijn meegenomen, is onduidelijk. Afgelopen vrijdag verhoogden de Chinese autoriteiten het dodental als gevolg van corona met zo'n 50 procent, naar 3869 doden. Toch blijven er twijfels over deze cijfers wel kloppen. Anoniem zeggen inwoners dat het aantal slachtoffers "misschien, twee, drie keer hoger" ligt dan de cijfers die eerder werden gemeld. Anderen gaan uit van "zeker 10.000" doden.
Claims die moeilijk te verifiëren blijven. Bij een bezoek aan het grootste crematorium van de stad houdt de politie ons tegen. Alleen wie urnen komt ophalen met leden van zijn of haar buurtcomité is welkom. Uiteraard hebben wij respect voor de privacy van de nabestaanden, maar we streven ook naar waarheidsvinding.
5000 urnen
Het Chinese mediaplatform Caixin, één van de weinige binnenlandse journalistieke organisaties die er de laatste maanden in slaagde scherp aan de wind te blijven zeilen, stelde eind maart dat in twee dagen tijd alleen al bij dit crematorium, één van de velen in de stad, 5000 urnen werden afgeleverd. Inwoners van omliggende dorpen stellen dat het de laatste dagen "weer een stuk rustiger" is.
Waarheidsvinding blijkt ook bij de ziekenhuizen moeilijk. Artsen en verpleegkundigen willen, buiten de door de overheid georganiseerde perstrips, weinig loslaten. Begrijpelijk voor wie denkt aan het verhaal van dokter Li Wenliang.
Hij werd bestraft voor het "verspreiden van geruchten", nadat hij eind december had gewaarschuwd voor een Sars-achtig virus. Hij kreeg een reprimande, werd daarna zelf ziek en kwam uiteindelijk te overlijden. De Communistische Partij bood zijn familie later verontschuldigingen aan.
Het is illustratief voor het optreden van de overheid in de beginfase van de epidemie. Lokale ambtenaren zaten gevangen in een bureaucratisch net en wachtten op orders van hogerop in de keten. Volgens persbureau AP wisten de Chinese autoriteiten al op 14 januari dat het virus van mens op mens overdraagbaar was en dat een pandemie dreigde.
Uiteindelijk duurde het nog tot 20 januari voor die mededeling met de buitenwereld werd gedeeld, drie dagen daarna ging Wuhan op slot. Brits onderzoek laat zien dat als de interventies een week eerder waren doorgevoerd het aantal virusgevallen twee derde lager was uitgevallen.
Ik richt me op positieve dingen. Als video's minder geschikt zijn voor mij om te publiceren, doe ik dat niet.
Vloggers en burgerjournalisten die in die periode verslag probeerden te doen vanuit de stad zijn verdwenen. Chen Qiushi, Fang Bin en Li Zehua: allen vlogden ze over penibele situatie in en rond ziekenhuizen, stuk voor stuk zijn ze niet meer bereikbaar. Ruimte voor kritiek op het beleid is er niet, of nauwelijks.
Vlogger Xiao Tian, die we spreken aan de oever van de Yangtze, vatte het huidige klimaat voor vloggers in onze reportage voor Nieuwsuur onbewust kernachtig samen. "Ik richt me op de positieve dingen", zei hij. "Als video's minder geschikt zijn voor mij om ze te publiceren, dan doe ik dat niet. Zaken die wat gevoeliger kunnen liggen, moeten door de gezaghebbende media worden gepubliceerd. Dat werkt beter."
Wat gevoelig is, krijgen we al in de eerste dagen in Wuhan door. De inmiddels afgesloten Huananmarkt, waar grofweg twee derde van de eerste gemelde coronagevallen haar oorsprong vindt, is een streng beveiligd bastion geworden. "Weg met die camera!"
Ook bij het ziekenhuis waar Li Wenliang kwam te overlijden is veel beveiliging. Na meerdere pogingen met mensen in gesprek te komen, stappen enkele mannen uit een SUV. "Daar zijn ze, de buitenlanders!" Mijn cameraman en ik stappen gauw de auto in en kunnen nog net voorkomen dat een van hen de autodeur opentrekt.
Bij een versmarkt aan de rand van Wuhan is dat niet anders. Meerdere kooplui die eerst de Huananmarkt stonden, zetten hun werk voort op de Vier Seizoenenmarkt. Ook hier duurt het avontuur niet lang. Een onbekende jongeman rijdt ons met de auto klem, om ons vervolgens letterlijk van de markt af te duwen.
Een van de bezoekers schreeuwt: "Wegwezen, jullie klote-Amerikanen. Jullie hebben het virus hier gebracht." Ik roep nog terug dat we Nederlanders zijn, wens ze veel geluk en gezondheid toe, maar de shoot voor die dag zit erop. Waar we in Wuhan meer ruimte kregen van de autoriteiten dan we in de voorgaande weken gewend waren, liggen plekken als deze klaarblijkelijk nog te gevoelig.
Nog wel degelijk gevallen
Verschillende bronnen melden dat de besmettingscijfers in Wuhan weliswaar sterk teruggedrongen zijn, maar dat er twijfel is over de juistheid daarvan. "Er is zojuist nog een compound geweest met meerdere besmettingen", zegt een bron. "Terwijl het officiële cijfer al dagen op nul staat."
Een geluid dat ook klinkt uit een van de ziekenhuizen in Wuhan: "Er komen nog wel degelijk gevallen binnen", stelt een anonieme medisch hulpverlener. Artsen van de noodziekenhuizen willen dat niet met zoveel woorden onderschrijven, maar erkennen de risico's. "Een onbekend aantal patiënten laat geen symptomen zien", zegt directeur Wang Xinghuan van het Leishenshan, een noodziekenhuis dat afgelopen week kon worden opgedoekt.
"Het risico op een nieuwe uitbraak is nog niet weg, we zijn ver weg van groepsimmuniteit", zegt Wang. "Het vaccin is waar we onze hoop op richten. Inzetten op groepsimmuniteit vind ik onacceptabel en zal veel levens kosten."
Misschien dat we met een maand of drie ons mondkapje echt weer af kunnen doen.
Collega Zhang Junjian, directeur bij een van de andere noodziekenhuizen, is het met hem eens. "Ik denk dat de kans op een tweede uitbraak klein is. Maar als het gebeurt, kunnen we dat managen." Reden waarom dit noodziekenhuis nog niet is afgebroken. "De epidemie is nog niet over. Misschien dat we met een maand of drie ons mondkapje echt weer af kunnen doen", lacht hij.
Inmiddels presenteert China zich, na maanden van crisis, steeds nadrukkelijker als onderdeel van de oplossing voor de coronapandemie. Zhang: "het Oosten en het Westen moeten hier niet zo verdeeld over zijn. Het kan niet zo zijn dat jullie niets leren van hetgeen wij hebben ervaren. Isoleren, en mondkapjes dus."
Niet verdoezelen
Wuhan wil weer verder. Wu You, de bezorger, stelt dat zijn werk er nog niet op zit. Bovendien gaan de scholen in Wuhan, in tegenstelling tot de meeste andere plekken in het land, voorlopig nog niet open. "Ik denk dat ik nog één, misschien meerdere maanden bezig ben", zegt hij. "In andere landen is de epidemie nog niet over, er komen besmette Chinezen terug uit het buitenland. Daarom denk ik dat iedereen nog steeds erg voorzichtig blijft."
Ook Xin Qiong wil na het tragische overlijden van haar grootouders weer vooruit, maar merkt ook dat de frustratie nog niet weg is. "Ik hoop echt dat we hier sterker, en optimistischer uitkomen", zegt ze, "maar vergeten doen we het niet. Ik hoop dat de overheid in de toekomst open en transparant zal zijn. Dat is toch beter dan het te verdoezelen?"