Huidige pandemie zit tentoonstelling over epidemieën in de weg

Vandaag zou een tentoonstelling over epidemieën door de eeuwen heen groots geopend worden. Het Rijksmuseum Boerhaave in Leiden had er koning Willem-Alexander zelfs voor weten te strikken. Toch gaat dat plan voorlopig niet door, vanwege - precies ja - een pandemie.

Directeur Amito Haarhuis van Boerhaave ziet de ironie ook. Twee jaar was hij bezig met de voorbereiding. "De rode draad door het verhaal was 'ziekte X', een onbekende ziekte die zomaar de kop op kon steken, maar niemand weet waar of wanneer. En toen was daar opeens corona", zei Haarhuis gisteren in Nieuws en Co op NPO Radio 1. "We wilden met de tentoonstelling waarschuwen voor infectieziekten."

Quarantaine

Besmet!, zoals de tentoonstelling heet, zou over besmettelijke ziekten door de eeuwen heen gaan. Het begin lag in de 14e eeuw, toen de wereld te maken kreeg met de pest, de grootste pandemie ooit. Ongeveer een derde van alle Europeanen overleed aan de ziekte.

"We proberen parallellen te trekken tussen het heden en het verleden", zegt museumdirecteur Haarhuis. Sommige dingen die we nu om ons heen zien gebeuren gebeurden eerder ook al. "In de tentoonstelling zit bijvoorbeeld een quarantainetunnel. Dat gaat over de fysieke isolatie van besmette personen. Dat is iets dat we al kennen sinds de middeleeuwen. Vroeger werden buiten de stad pesthuizen gebouwd, eigenlijk quarantainestations."

Social distancing

Afgezonderd van de rest van de maatschappij werden patiënten daar behandeld. "Artsen droegen daar een soort snavelmaskers. Die zou je nu kunnen vergelijken met de mondkapjes die we dragen. Beschermende kleding zie je dus ook al eeuwen terug."

Ook de angst om besmet te worden gaat ver terug. "Iemand die eeuwen geleden aan lepra leed moest met een klepper rondlopen, of een bel om zijn nek binden om zichzelf aan te kondigen. Dat is eigenlijk social distancing avant la lettre, maar dan wel afgedwongen."

Van de geplande tentoonstelling in Rijksmuseum Boerhaave is voorlopig niets te zien; het Leidse museum is dicht, net als alle musea in Nederland. De makers gebruiken de extra tijd om Besmet! verder te ontwikkelen. Haarhuis wil op de huidige tijd reflecteren. "We willen een maatschappelijk beeld geven van de afgelopen tijd." Wanneer het publiek dat beeld kan bekijken, is nog niet bekend.