In Italië ligt de maffia op de loer om kwetsbare mensen te ronselen
Wanhopig is ze. Dus wacht de vrouw van middelbare leeftijd gerust 45 minuten voor een schoolgebouw in een arme buitenwijk van het Zuid-Italiaanse Bari voor een paar tassen voedsel. "Ik heb een ongetrouwde dochter thuis met drie kinderen en een invalide man die 400 euro per maand krijgt. Wat moet ik anders?"
Voor haar staan zo'n tien anderen in de rij om voedselhulp te ontvangen van de vrijwilligersorganisatie InConTra. De baas van de organisatie heeft het de afgelopen maand een stuk drukker zien worden voor zijn gebouw. "Vanwege de coronacrisis helpen we inmiddels 700 families aan eten. Het zijn mensen die geen boodschappen kunnen doen en dus zelf geen eten hebben. Sommigen bellen ons huilend op", aldus Michele Tataranni.
En dat is een groot probleem in Italië. De angst is dat arme mensen in de handen vallen van de Italiaanse maffia.
Correspondent Mustafa Marghadi ging zelf kijken in Bari en sprak ook met Gomorra-schrijver Roberto Saviano:
Net als op veel andere plekken in Zuid-Italië werken veel mensen hier zwart. Nu ze opgesloten zitten in huis kunnen ze de deur niet uit, maar hebben ze ook geen sociaal vangnet. Cosimo Ricci, een jongeman die met zijn mondkapje voor in de rij staat, noemt het een groot dilemma. "Als je naar buiten gaat om toch weer zwart te werken heb je in elk geval geld. Maar als de politie je controleert, kun je niet bewijzen dat je legitiem op pad bent en moet je een boete betalen. Dus dan werk je alleen maar voor je boete."
Dus haalt ook hij het voedsel voor zijn familie maar op bij InConTra. Hij prijst zich er gelukkig mee. Want volgens de burgemeester van Bari is er sprake van een sociale bom die op ontploffen staat als de overheid niet ingrijpt. "Kwetsbare mensen lopen het risico om in handen van de georganiseerde criminaliteit te belanden", zegt Antonio Decaro.
Afhankelijk van de maffia
Roberto Saviano - maffiakenner en bestsellerauteur van Gomorra - zegt dat de maffia dat doet door arme mensen afhankelijk van ze te maken. "Dan doen ze al door zelf voedselhulp te bieden in arme wijken in Italië. In Bari, Napels maar zelfs in de buitenwijken van Milaan en Turijn."
Ook geeft de maffia goedkope leningen aan hulpbehoevende mensen. Ze rekenen weinig rente, maar vragen er gunsten voor terug. "De mensen moeten maffiosi helpen onderduiken of spullen voor ze verstoppen", legt Saviano uit. "De maffia kan hun stemmen ronselen. Of bedrijven op hun naam zetten die eigenlijk van de maffia zijn." En zo heeft de maffia die mensen dus in de zak.
Na jaren van succesvolle aanpak zou deze coronacrisis een dreun kunnen zijn in de strijd tegen de maffia. Antimaffiaprocureur Federico Cafiero De Raho zei eerder al in De Volkskrant dat de draagvlak van de maffia zo groter wordt onder de arme bevolking. "Niemand van die mensen zal ooit nog met justitie praten", aldus Cafiero.
Terwijl Cosimo nog steeds wacht in de rij voor de voedselbank, knikt hij begripvol. Hij noemt het een moeilijke keuze. "Want zelfs als je niet crimineel bent en je ziet dat je kinderen honger hebben, wat moet je anders doen?"
Vrijwilligers zijn de redding
De burgemeester is daarom blij met de 400 miljoen euro aan voedselbonnen die de Italiaanse regering heeft verstrekt zodat arme mensen eten kunnen kopen. "En ook de vrijwilligersorganisaties zijn enorm belangrijk in deze strijd."
Maar volgens Saviano moet er nog veel meer gebeuren. "Desnoods moet je geld uit helikopters laten vallen boven die arme wijken. Echt. Bankkredieten geven. Of een pas waarmee je op krediet boodschappen kunt doen." Dat soort maatregelen waarbij aan de eerste levensbehoeften worden voldaan, zijn volgens hem fundamenteel in de strijd tegen de maffia.
Terwijl zijn vrijwilligers nog een doos met melk, verse paddenstoelen, groenten en een van de gigantische gedoneerde paaseieren op de tafel zet voor Cosimo en zijn familie, ziet Michele Tataranni de toekomst een stuk minder wanhopig tegemoet. "Als de overheid ons in Bari een handje helpt, dan kunnen we dit probleem zeker verminderen."