Onderzoekers Radboudumc: essentieel mechanisme covid-19 blootgelegd
Onderzoekers van het Radboud-ziekenhuis in Nijmegen denken een essentieel mechanisme in het ziekteproces van covid-19 te hebben gevonden, dat tot nu toe over het hoofd werd gezien.
"Als het inzicht klopt, heeft dat waarschijnlijk belangrijke consequenties voor de behandeling van de ziekte", staat in een persverklaring van het ziekenhuis.
Lekke bloedvaatjes
Artsen zien steeds drie fases bij ernstige infecties met het coronavirus: kortademigheid vanwege vocht op de longen, een ontstekingsreactie in de longen en het ontstaan van trombose en littekens in de longen door het vocht.
"Die eerste fase, waarbij de longen vollopen met vocht, CT-scans van de longen er ernstig uitzien en patiënten snel kortademig worden bij toediening van vocht, is heel kenmerkend", zegt Frank van de Veerdonk, internist-infectioloog in het Radboudumc. "Dit beeld is niet alleen te verklaren door de infectie van de longen. We hadden het idee dat tijdens dit proces ook de heel kleine bloedvaatjes in de longen lek raken. Die lekkage brengt de longen in de problemen, doordat ze deels vollopen."
Dat werd eerder gezien bij SARS, de virusinfectie die in 2003 veel levens eiste. Een goede verklaring werd echter nooit gevonden.
Mogelijke verklaring lekkage
De onderzoekers van het Radboudumc komen nu met een mogelijke verklaring voor de lekkage. Bekend is dat covid-19 de longen binnenkomt via de zogeheten ACE2-receptor. ACE2 is een enzym dat voorkomt op organen, ook op de longen. Het is ook de receptor, de 'ontvanger', voor het coronavirus in het menselijk lichaam.
"Het virus bindt aan de receptor en wordt door de receptor de longcel ingetrokken, waar het virus zich kan vermenigvuldigen", zegt Van de Veerdonk. "Bij een massale infectie verdwijnen die ACE2-receptoren dus van de buitenkant van de cel. Daarmee verdwijnt ook hun functie."
Tot nu toe was bij artsen bekend dat ACE2 een rol speelt bij het op peil houden van de bloeddruk in het hele lichaam. Maar het heeft volgens de onderzoekers nog een andere functie, die bij de covid-19-infecties buiten beeld is gebleven. "ACE2 houdt het stofje bradykinine onder controle. Bradykinine maakt bloedvaten lek. We hebben goede redenen om aan te nemen dat we bij deze covid-19-infecties precies dit effect zien: ACE2-receptoren verdwijnen van de longcellen door het naar binnenbrengen van het virus, waardoor bradykinine vrij spel heeft en de kleine bloedvaten massaal gaan lekken op de plaats van infectie."
Behandeling
De onderzoekers denken dat dit een essentieel mechanisme is in het ziekteproces van covid-19. Waar de meeste behandelingen tegen covid-19 nu gericht zijn op het remmen van de ontstekingen, richt dit onderzoek zich op de fase daarvoor: de lekkage die de longen in de problemen brengt.
Daarom zijn de onderzoekers al bezig met het opzetten van behandelingen met icatibant, een middel dat de effecten van bradykinine kan remmen. "Het mooie is: iedere patiënt is hetzelfde", zegt Van de Veerdonk. "Ze hebben allemaal geen afweer en iedereen lekt. We zijn de behandeling nu begonnen met vijf patiënten en ik mag voorzichtig positief zijn. Maar we zijn er natuurlijk nog lang niet."
Internationaal onderzoek moet uitwijzen of de nieuwe inzichten en behandelingen inderdaad effect hebben. Mocht dat zo zijn, dan heeft dat volgens Van de Veerdonk grote consequenties. "Op het moment dat een patiënt in het ziekenhuis komt, kan het hele proces binnen een paar dagen worden stopgezet en krijgen ze de kans om het virus op te ruimen in de twee weken die volgen. Mensen kunnen sneller naar huis en omdat we het vroeg aanpakken, komen patiënten niet meer op de intensive care terecht."
De nieuwe inzichten van de onderzoekers moeten nog door collega's worden beoordeeld en van commentaar worden voorzien. Van de Veerdonk koos ervoor het onderzoek zo snel mogelijk te publiceren en niet te wachten op publicatie in een hoog aangeschreven blad. "Want als het klopt wat we denken, kan het het verschil maken."
