Is het coronavirus de ‘game changer’ voor de oorlog in Jemen?

• Lennard Swolfs

  redacteur Buitenland

Het eenzijdige staakt-het-vuren in Jemen is vandaag ingegaan. Twee weken lang stopt de door Saudi-Arabië geleide coalitie het gevecht. "Er waren al een tijdje signalen dat zo'n wapenstilstand eraan zat te komen", vertelt correspondent Midden-Oosten Daisy Mohr. "En toen kwam de oproep van de Verenigde Naties, waarbij Jemen expliciet genoemd werd."

VN-secretaris-generaal Guterres riep eind vorige maand op tot een wereldwijd staakt-het-vuren. "Het is tijd om gewapende conflicten te stoppen en ons samen te concentreren op de ware strijd van ons leven." Daarmee doelt hij op de strijd tegen het coronavirus.

Speciaal VN-gezant voor Jemen Martin Griffiths is toen direct aan de slag gegaan om dit voor elkaar te krijgen. "De hoop is onder andere dat dit bestand ertoe zal leiden dat de door Saudi-Arabië geleide coalitie en de rebellen samen met de VN om de tafel gaan om de pandemie te bestrijden", zegt Mohr.

Arabist en Jemen-kenner Laila al-Zwaini noemt het coronavirus een mogelijke 'game changer' voor de oorlog in Jemen. "In Saudi-Arabië slaat het coronavirus hard toe, ook op de olie-industrie en het religieus toerisme." Zo komen er normaal gesproken moslims vanuit de hele wereld naar de heilige steden Mekka en Medina, maar dat is door het coronavirus momenteel niet mogelijk. "Dat alles heeft grote economische gevolgen voor het land en omdat de oorlog in Jemen dagelijks enorm veel geld kost, is dit een belangrijke reden om de strijd nu te staken."

Volgens Al-Zwaini grijpt Saudi-Arabië de speech van VN-secretaris-generaal Guterres ook aan om de strijd eervol te kunnen verlaten. "Het coronavirus geeft hen een nobel excuus, namelijk om levens te redden." Ook Mohr denkt dat Saudi-Arabië de corona-uitbraak mogelijk aangrijpt om zonder gezichtsverlies uit de oorlog te stappen. "In het Midden-Oosten wil niemand te boek staan als verliezer."

Terwijl het virus in Saudi-Arabië flink om zich heen grijpt, zijn er in Jemen nog geen besmettingen gemeld. "Het is natuurlijk zo dat Jemen vanwege de oorlog een erg afgesloten land is, waardoor de kans op de import van het coronavirus kleiner was", Al-Zwaini. "Toch kan ik me niet voorstellen dat er nog geen besmettingen zijn. Ik denk alleen dat het nog niet zichtbaar is."

Correspondent Mohr noemt de lage testcapaciteit als belangrijke reden. "Jemen heeft weinig testkits. Bovendien zijn er ook weinig artsen en laboratoria om mensen te testen." Daarnaast vertelt ze dat het coronavirus voor veel burgers meer een bijzaak is dan een hoofdzaak. "De burgers in Jemen hebben de laatste jaren zoveel meegemaakt, zoals oorlog en ondervoeding. Hierdoor zien ze niet direct het belang van het virus."

Wel zijn er maatregelen genomen in Jemen om het virus te bestrijden. Zo zijn scholen en universiteiten dicht, bruiloften verboden en moeten mensen zoveel mogelijk thuis werken. "Maar slechts een deel van de bevolking houdt zich daaraan", vertelt Mohr.

Slechte gezondheidszorg

Als het coronavirus toeslaat in Jemen, kan dat volgens de correspondent tot een flinke ramp leiden. "De gezondheidszorg is erg slecht vanwege de oorlog. Veel ziekenhuizen zijn gebombardeerd en er zijn weinig IC-bedden en beademingsapparaten. En als je kijkt naar hoe snel ziektes als cholera en difterie zich konden verspreiden, dan betekent dat dat het aantal coronabesmettingen hier ook snel zal oplopen."

Volgens Al-Zwaini hebben daarom ook de Houthi-rebellen belang bij een wapenstilstand. "Als het virus zich eenmaal in Jemen verspreidt, dan zullen ook daar de menselijke en economische gevolgen immens zijn. Het is daarom niet alleen voor Saudi-Arabië een goed moment om de oorlog eervol te verlaten, maar ook voor de rebellen."