Apps tegen coronavirus kunnen nuttig zijn, maar er zijn nog veel vragen

• Joost Schellevis en Nando Kasteleijn

De overheid moet nog een aantal hordes nemen voordat apps kunnen worden ingezet tegen het coronavirus, waarschuwen deskundigen. Het kabinet zei dinsdagavond apps als deel van de zogenoemde 'exit-strategie' te zien.

Voor de app die kan worden gebruikt om in kaart te brengen wie met corona-patiënten in aanraking zijn geweest, moet er bijvoorbeeld vaker worden getest en zijn er technische uitdagingen.

Ook de app die de overheid wil uitrollen voor mensen om symptomen door te geven aan dokters in de buurt levert vragen op.

Eerst even: wat moeten de apps precies gaan doen en hoe werkt dat? We leggen het uit in minder dan 2 minuten:

Een app voor contactonderzoek is in het algemeen een goed idee, denkt arts-microbioloog Marc Bonten van het UMC Utrecht. Zo'n app houdt bij wie met wie contact heeft gehad, en mensen kunnen worden gewaarschuwd als een van hun contacten het virus blijkt te hebben.

"Als de maatregelen worden afgebouwd, kun je op deze manier snel nieuwe coronagevallen op het spoor komen", zegt hij. Dat betekent wel dat er veel vaker op corona moet worden getest." Je moet de app alleen alarm laten slaan als iemand positief getest is op het virus. We zijn de testcapaciteit nu daarom enorm aan het opvoeren", zegt Bonten.

Als er al een alarm zou worden uitgestuurd als iemand zich simpelweg ziekjes voelt of snottert, is de kans aanwezig dat het gaat om een andere ziekte, en zou er een vals alarm uitgaan.

Verplicht of vrijwillig

Het succes van de app hangt ook af van het aantal mensen dat hem gebruikt. De overheid denkt dat 60 procent van de Nederlanders de app zou moeten gebruiken voor betrouwbare resultaten.

Het kabinet wil de app het liefst vrijwillig uitrollen, maar sluit een verplichting niet uit. Dat kan niet zomaar. "Verplichten zou alleen mogen als de overheid eerst met een wet komt", zegt voorzitter Aleid Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens. "Op zich kan dat vrij snel, via een spoedwet in het parlement." Maar ook een vrijwillige app moet aan strenge privacyregels voldoen.

Bijna een op de tien Nederlanders tussen de 16 en de 80 heeft sowieso geen smartphone, blijkt uit cijfers van Telecompaper, en kan de app dus helemaal niet gebruiken. Maar dat zou niet uit moeten maken, denkt het kabinet: dan zou de 60 procent alsnog gehaald kunnen worden.

Bluetooth

Het succes van de gebruikte techniek is ook nog niet zeker. De overheid en het Outbreak Management Team denken aan een app die bluetooth-verbindingen gebruikt om in kaart te brengen wie met wie in contact is geweest. Dat is een minder vergaande manier dan het verzamelen van locatiegegevens, wat in sommige landen wordt gedaan.

Maar het is de vraag hoe goed dat werkt op iPhones. In Singapore werkt een vergelijkbare app op iPhones alleen goed als de gebruikers de app openlaten en geen andere apps gebruiken. Als mensen de app vergeten te openen of andere apps gebruiken, zijn de resultaten minder betrouwbaar.

Het is nog onduidelijk of die beperking in een Nederlandse app kan worden overwonnen. "We zijn nog bezig hoe we dit kunnen oplossen, maar we zijn er nog niet achter", zegt Seda Gürses van de TU Delft, die meewerkt aan een initatief voor een contactonderzoek-app.

Op Android-telefoons werkt de app wel op de achtergrond. 64 procent heeft een Android-telefoon, blijkt uit cijfers van Telecompaper, maar voor de 27 procent van de Nederlanders met een iPhone zou de app nu dus niet goed werken.

Symptomen

Het kabinet denkt ook aan een app waarmee mensen hun symptomen kunnen doorgeven aan dokters. Hoogleraar zorgtechnologie Wim van Harten betwijfelt of dat nut heeft.

"In Amsterdam is zo'n app gebruikt omdat de huisartsenposten overbelast dreigden te raken", zegt Harten, die ook in het bestuur van het Rijnstate-ziekenhuis zit. "Maar bij ons is dat helemaal niet aan de hand."

Ook is hem nog niet duidelijk of de app wel genoeg voordelen biedt. "Er moeten behoorlijk wat mensen aan het werk worden gezet om de antwoorden van gebruikers van de app te analyseren", zegt Van Harten. "Het is ons nog niet duidelijk of het dat waard is." Ook zou nog moeten worden onderzocht of die app daadwerkelijk helpt om de verspreiding in te dammen.