'Bepaalde coronamaatregelen mogelijk nog maanden van kracht'

• Joris Zwetsloot

  redacteur Online

Een groot deel van de maatregelen tegen het coronavirus zal hoogstwaarschijnlijk nog maanden van kracht zijn. Dat leiden virologen van drie universiteiten af uit de statistieken van het RIVM. "Ik denk dat er op zijn vroegst pas in juli misschien weer wat ruimte komt", zegt Mariet Feltkamp van het LUMC Leiden.

Het RIVM doet nog geen harde voorspelling, maar directeur Jaap van Dissel zei woensdag wel tegen de Tweede Kamer dat er nog een lange weg te gaan is. Volgens zijn cijfers wordt de piek in de bezetting van de intensive care begin mei verwacht en duikt het aantal bezette bedden op de IC pas half juli weer onder de 1200 - zoveel zijn er nu ook bezet.

Weg is het virus dan zeker nog niet. Van Dissel: "Je moet een heleboel maatregelen volhouden, totdat je het virus helemaal onder controle hebt. Want als je ermee stopt neemt de verspreiding direct weer toe."

De overheid, die besluiten neemt op basis van informatie van het RIVM, heeft nu maximaal twee maanden vooruit gepland. Evenementen zijn tot 1 juni verboden. Alle andere maatregelen - onder meer de afstandsregels, thuisblijven, scholen dicht - zijn dinsdag tot 28 april verlengd.

Ook daarna zullen er nog beperkingen gelden, zei premier Rutte er alvast bij. Zelf zou hij bijvoorbeeld geen reisje boeken voor in de meivakantie. Gevraagd naar dat voorbeeld gaat viroloog Bert Niesters van het UMC Groningen wat verder: hij denkt dat reizen naar Spanje of Italië ook in de zomervakantie niet verstandig zullen zijn.

Belangrijke kanttekening - van Niesters en van virologen van het Erasmus MC in Rotterdam en het LUMC Leiden - is dat niemand de toekomst kan voorspellen. Op dit moment gaat het bijvoorbeeld goed met het terugdringen van het aantal coronabesmettingen. Gemiddeld besmet elke patiënt 0,3 anderen, zei Van Dissel van het RIVM.

Als dit zo blijft, dooft het virus dus uiteindelijk uit. Maar dat is volgens de viroloog ook het geval doordat er strenge maatregelen zijn. Volgens Van Dissel zul je daarom moeten doorgaan met maatregelen "tot het einde", tot het virus onder controle is dus.

Wanneer dat precies is, is ongewis. Volgens viroloog Mariet Feltkamp van het LUMC Leiden is het einde pas echt in zicht als er een werkend vaccin beschikbaar is of als je zeker weet dat een groot percentage van de bevolking immuun is.

Een meevaller kan volgens haar zijn dat meer mensen immuun blijken dan nu wordt aangenomen. Dat wordt momenteel onderzocht. Een andere meevaller kan zijn dat onderzoek bevestigt dat kinderen de ziekte nauwelijks doorgeven. Dat zou betekenen dat scholen en kinderdagverblijven weer open kunnen.

Afgezien daarvan denkt de Leidse viroloog dat "er op zijn vroegst pas in juli misschien weer wat ruimte komt". "Je moet uitermate voorzichtig zijn met maatregelen loslaten", zegt Feltkamp. Zij verwacht dat dat in fasen zal gaan, waarbij evenementen en horeca als laatste worden vrijgegeven. Feltkamp noemt het "langdurige verblijf in een slecht geventileerde ruimte, terwijl iedereen in elkaars oor schreeuwt" funest voor de virusbestrijding.

Niesters van het UMC Groningen sluit zich daarbij aan. Het zal volgens hem ook lang duren voordat bioscopen weer open gaan en er festivals worden gehouden. "Misschien dat de nieuwe James Bond in november wel in première kan." Wel denkt hij dat je maatregelen beter kunt richten, naarmate je meer kennis vergaart. Hij kan zich zo voorstellen dat restaurants eerder open zullen mogen dan drukke popzalen, al dan niet met meer ruimte tussen de tafels.

Hygiëneadviezen, zoals het veelvuldig handen wassen en hoesten in de elleboog zullen waarschijnlijk wel blijven bestaan, zegt viroloog Eric van Gorp van het Erasmus MC in Rotterdam. Dat zouden volgens hem "gewoontemaatregelen" moeten worden, te meer omdat virologen al rekening houden met een mogelijke tweede opleving van het virus in de winter.

Over de termijn van de huidige maatregelen zegt Van Gorp dat "iedereen aanvoelt dat we in mei nog niet klaar zijn". Toch vindt hij die deadline goed gekozen, omdat er tegen die tijd weer nieuwe informatie is. "Het is goed om een redelijke termijn te hebben, waarna je het effect ziet van de maatregelen en eventueel kan overgaan tot aanpassingen."

Zo'n overzichtelijke termijn en niet al te veel op de zaken vooruitlopen kan volgens Van Gorp ook teleurstelling voorkomen, als bijvoorbeeld blijkt dat ondernemers toch langer dicht moeten blijven. "De kracht ligt niet bij het voorspellen, maar bij draagvlak en saamhorigheid. Want dat brengt ons het snelst bij een oplossing."