Coronamaatregelen in Italië en Spanje lijken langzaam effect te hebben

• Mustafa Marghadi en Lennard Swolfs

  correspondent Italië en redacteur Buitenland

Met ruim 12.000 doden en meer dan 100.000 besmettingen is Italië dé coronabrandhaard van Europa. Daarna Spanje, met iets meer dan 8000 doden en ruim 95.000 besmettingen. Beide landen zitten op slot, wat betekent dat burgers alleen nog maar de deur uit mogen als het echt noodzakelijk is, zoals voor het doen van boodschappen. En die aanpak lijkt langzamerhand zijn vruchten af te werpen.

Het is nog te vroeg om harde conclusies te trekken, maar heel voorzichtig is er reden tot optimisme. In Italië daalt het aantal besmettingen en ziekenhuisopnamen. En ook in Spanje lijken de cijfers zich te stabiliseren.

'Italiaanse lockdown werkt'

"De maatregelen in Italië werken zonder twijfel", zegt hoogleraar Paolo Villari. "We moeten alleen nog even geduld hebben."

Villari is hoofd Infectieziekten van de grootste universiteit in Rome. Volgens de hoogleraar geven het aantal nieuwe besmettingen en de nieuwe ziekenhuisopnames een goede indicatie. Die cijfers stabiliseren en dalen zelfs licht, maar het gaat wel een stuk trager dan verwacht. Veel experts hoopten twee weken na de invoer van de lockdown effect te zien, maar inmiddels zitten we in week vier.

"Mensen hielden zich eerst minder goed aan de regels om binnen te blijven. Dat gaat nu veel beter", zegt Villari. "Maar de maatregelen gelden voor de maatschappij, niet voor families. Dus interfamiliaire besmettingen gaan nog wel gewoon door."

Het virus moet nu vooral uitrazen. "De landelijke maatregelen zijn vooral bedoeld om het armere zuiden te ontzien. En daar zie je dat er geen grote uitbraken zijn. Dus voor mij is dat nog een bewijs dat de lockdown werkt."

'Sprankje hoop' in Spanje

In Spanje begon maandag een nieuwe fase van de afgrendeling. Het betekent dat nu alle niet-essentiële diensten zijn stilgelegd. "Door onder meer het uitstellen van belastingafdrachten, hulp aan bedrijven, het verbod op ontslag tijdens de noodtoestand en het bevriezen van huren hoopt de regering het leed voor de thuiszittende Spanjaarden zoveel mogelijk te verzachten", vertelt correspondent Rop Zoutberg.

Ondertussen ziet Spanje met enige opluchting hoe de groei van de aantallen besmettingen en doden afneemt. "De data geven het sprankje hoop dat de bijna complete afgrendeling van het land dan toch succes heeft."

Wel benadrukt Zoutberg dat niet iedereen getest wordt op het virus en dat dat ook niet bij alle overledenen onderzocht wordt. "Volgens niet-officiële bronnen liggen de cijfers aanmerkelijk hoger dan de regering zegt. Ze gaan uit van een half miljoen besmettingen in Spanje. Als dat klopt, dan is de ramp veel en veel groter."

Volgens viroloog Marion Koopmans van het Erasmus MC kun je de situatie in Italië en Spanje niet zomaar vergelijken met die in Nederland, omdat alle landen en regio's verschillend zijn. Wel zegt ze over signalen uit de twee Zuid-Europese landen dat hier een vergelijkbare trend te zien is. "Het is wel pas een eerste indicatie, maar je ziet dat het aantal mensen dat per dag opgenomen wordt, afneemt. Het lijkt er dus op dat het begint af te vlakken."

Koopmans benadrukt wel dat het nog enige tijd zal duren voordat dit terug te zien is op de intensivecareafdelingen. "Mensen die nu opgenomen worden, liggen daar wel een aantal weken. Dus je bent wel een hele tijd verder voordat je daar een afname gaat zien."

Werkt een lockdown?

"Iedereen wil natuurlijk heel graag horen dat de genomen maatregelen werken", zegt Frits Rosendaal, hoofd klinische epidemiologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). "En als het aantal besmettingen in Italië inderdaad afvlakt, is dat ook heel fijn voor Nederland. Dat zou namelijk betekenen dat social distancing werkt."

Volgens Rosendaal is dat ook logisch . "Als er minder contact is tussen mensen onderling, neemt de kans op besmetting natuurlijk af. Vooral als er geen grote groepen meer bij elkaar komen." Maar dat betekent niet dat een lockdown de beste oplossing is.

De Wereldgezondheidsorganisatie roept op om zoveel mogelijk te testen en iedereen die besmet is volledig te isoleren. "Dat zou natuurlijk nog beter zijn", zegt Rosendaal, "maar de middelen om iedereen te testen waren er tot dusver nog niet. Daarom is wat we nu doen een goede oplossing."