Kamp Amersfoort staat stil bij executie verzetsmannen: 'Puur uit wraak vermoord'

In Kamp Amersfoort zijn vandaag de 49 slachtoffers herdacht die 75 jaar geleden als Duitse vergeldingsactie zijn gefusilleerd. Het is de eerste keer dat deze slachtoffers zijn herdacht.

Op 8 maart 1945, nog geen twee maanden voor de bevrijding, werden de mannen door de Duitse bezetters geëxecuteerd als wraak voor de aanslag bij de Woeste Hoeve, waarbij Hanns Rauter, de hoogste SS'er in Nederland, een dag eerder zwaargewond was geraakt. De slachtoffers waren opgesloten in het kamp omdat ze op een lijst stonden van mensen die konden worden geëxecuteerd als represaille voor verzetsacties.

Ook op andere plaatsen werden mensen om het leven gebracht, onder wie 117 bij De Woeste Hoeve. In totaal vielen er 263 slachtoffers. Daarmee was het de grootste massa-executie tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Hanns Albin Rauter overleefde de aanslag en werd na de oorlog ter dood veroordeeld en geëxecuteerd.

Bij de herdenking werden de namen van de slachtoffers voorgelezen:

Zo'n 300 nabestaanden liepen samen naar de plek waar hun vader, opa of broer de dood vond. Ze zochten een plek rond het monument dat in de volksmond De Stenen Man wordt genoemd. Allemaal droegen ze een naamplaatje met daarop hun familienaam. Het voorlezen van de namen leverde emotionele momenten op. "Jan Wuijster", klonk het. Zijn dochter vertrok even haar gezicht. Ze was vandaag speciaal uit België naar Amersfoort gekomen om haar vader te herdenken.

Jan Wuijster had drie kinderen, waarvan Anna Wuijster de middelste is. "Ik weet nog dat ik met mijn vader en broer op straat liep en dat twee mannen van de Gestapo mijn vader ineens meenamen", vertelt ze aan RTV Utrecht. Pas na de bevrijding kwam de familie erachter dat hij is overleden. "Zonder vader opgroeien is moeilijk. En helemaal op deze manier, zo onterecht."

Kora Key en haar jongere broertje Jan waren 13 en 7 jaar oud toen hun vader in Oegstgeest werd opgepakt door de nazi's. Ze zagen hem daarna nooit meer. Een paar weken later werd de verzetsman doodgeschoten in Kamp Amersfoort. "Het moment dat hij die dag de deur uit rende staat me nog helder voor de geest", zegt Jan Key tegen Omroep West. "De telefoon ging, kort gesprek, hoed op, das om en weg was hij. Daarna heb ik hem nooit meer gezien."

Erkenning

Sommige nabestaanden weten pas sinds kort hoe hun geliefde is overleden. Edie Brouwer, gids in Kamp Amersfoort, heeft de herdenking georganiseerd en alle nabestaanden opgespoord. "Deze mannen zijn puur als vergelding gedood. Zonder een afscheidsbrief", zegt hij. "Het is belangrijk voor de nabestaanden dat ze erkenning krijgen voor deze gebeurtenis. En het publiek moet weten dat deze mannen zijn gevallen en om welke reden."