Grenzen naar EU voor vluchtelingen openzetten 'is signaal van Erdogan'
Turkije zegt Syrische vluchtelingen groen licht te geven om naar Griekenland en Bulgarije te gaan. Volgens Turkse staatsmedia zijn groepen migranten op weg naar de buitengrens van de Europese Unie. Daarmee lijkt president Erdogan, in ieder geval tijdelijk, een jarenlang dreigement waar te maken.
Turkije wil NAVO-steun in Noord-Syrië, of extra hulp van de EU om vluchtelingen op te vangen. Het land herbergt nu zo'n 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen. De regering in Ankara krijgt jaarlijks 1,5 miljard euro van Brussel voor de opvang van deze groep. Deze afspraak met de EU loopt officieel dit jaar af.
"Dit is een signaal naar Europa: luister, wij hebben dit wapen nog altijd in handen", zegt correspondent Lucas Waagmeester. "Erdogan heeft vaak gedreigd de grenzen naar de EU te openen, maar het is nieuw dat ze dit nu hardop zeggen en het vervolgens ook doen."
Groepen vluchtelingen hebben vanuit Istanbul de bus gepakt naar het drielandenpunt van Turkije, Griekenland en Bulgarije. Daar proberen ze de grens over te steken, zonder dat Turkse grenswachters ingrijpen. "Maar dan stuiten ze nog altijd op de Bulgaarse en Griekse grenswachten, dus het is niet zo dat ze zomaar de EU binnen kunnen."
In deze video vertellen de vluchtelingen wat hun plan is:
Aanleiding voor het openen van de grenzen is een voor de Turken dramatisch verlopen bombardement in Noord-Syrië. Ruim dertig Turkse militairen kwamen gisteren om het leven in de provincie Idlib. Dat is het hoogste aantal sinds de Turken meevechten in de Syrische burgeroorlog.
In Idlib strijden rebellengroepen met Turkse steun tegen het regeringsleger, dat weer luchtsteun krijgt van Rusland. Ankara zegt dat het fatale bombardement werd uitgevoerd door het Syrische leger. 29 NAVO-ambassadeurs komen met spoed bijeen, nadat NAVO-bondgenoot Turkije alarm sloeg over de situatie in de belegerde stad Idlib en de omliggende provincie.
Sinds november zijn hier bijna een miljoen mensen, vooral vrouwen en kinderen, op de vlucht geslagen en honderden burgers omgekomen. Tien- tot honderdduizenden vluchtelingen zitten in tentenkampen aan de grens tussen Turkije en Syrië.
In deze video zie je hoe groot de tentenkampen zijn en vertellen Syriërs hun verhaal:
Ankara benadrukt dat het al deze ontheemden niet zelf aankan en dat het humanitair gezien noodzakelijk is in te grijpen.
"Turkije zegt: in Idlib bombarderen Rusland en Syrië ziekenhuizen, scholen en woonwijken. Wij zijn de enige die er iets tegen doen en de rest van de wereld, de NAVO, de EU en de VS, doet helemaal niets", vat Lucas Waagmeester het Turkse standpunt samen.
Syrië en Rusland beschuldigen Turkije juist van het helpen van jihadistische terroristen. Gezien de machtsverhoudingen lijkt de kans klein dat de rebellen het zullen winnen, ondanks de Turkse steun. "Want de Russen hebben een gigantische overmacht in de lucht", legt Waagmeester uit.
De kans lijkt klein dat de NAVO militaire hulp in Noord-Syrië gaat bieden. Dat zou immers kunnen leiden tot een directe confrontatie met het Russische leger. De hoop is vooral gevestigd op de lopende onderhandelingen tussen Erdogan en Poetin. Vandaag zeiden de twee leiders in een telefoongesprek dat ze "ernstig bezorgd zijn" over de situatie in Idlib.
Het kan best zijn dat de Turken denken: de EU kan vast meer bieden als we de druk opvoeren.
De kans dat Brussel snel met nieuwe toezeggingen komt rondom het vluchtelingenprobleem in Turkije is eveneens klein. De EU wil de zogeheten Turkije-deal dit jaar verlengen, maar volgens EU-correspondent Bert van Slooten verlopen de gesprekken stroef. "De verhoudingen zijn de laatste tijd niet zo goed."
Het dreigement om de grenzen te openen past volgens hem in het diplomatieke schaakspel. "Turkije gebruikt dit voortdurend als drukmiddel. Het kan best zijn dat ze denken: de EU kan vast meer bieden en als we de druk opvoeren, dan komt Brussel wel over de brug."
"Erdogan lost het lekker op"
Over een maand komt de Europese Commissie met een nieuw vluchtelingenplan. Voorlopig hebben EU-landen weinig zin om nieuwe ontheemden op te nemen. Maar D66-Europarlementariër Sophie in 't Veld zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat het hoog tijd wordt dat de EU op dit vlak minder afhankelijk wordt van Erdogan.
"De Turken hebben de afgelopen vier jaar miljoenen vluchtelingen opgevangen, ook namens de EU. En de EU heeft die tijd niet gebruikt voor langetermijnoplossingen, maar juist de ogen dichtgedaan en gedacht: Erdogan lost het lekker voor ons op."
