Originele Gagarin-uitzending online

12 april 1961. Een dag eerder is in Jeruzalem het proces tegen oorlogsmisdadiger Adolf Eichman begonnen en in de VS wordt de invasie van Cubaanse Varkensbaai voorbereid. Maar op die woensdag beheerst één naam het nieuws: Joeri Gagarin.

Om 8 uur 's ochtends Nederlandse tijd maakt nieuwslezer Jan de Kreek het bericht (.pdf) op de radio wereldkundig: "De Sovjet Unie heeft voor het eerst een mens in de ruimte gebracht. Dat is zojuist in Moskou meegedeeld."

De Kreek meldt ook op welke frequentie de luisteraars Gagarin vlucht live kunnen volgen.

Een uur later volgt een extra uitzending. "Radio Moskou heeft meegedeeld, dat verbinding tot stand is gebracht tussen de aarde en de ruimtevaarder, de Russische piloot majoor Joeri Aleksejewitsj Gagarin."

Leugentjes

Later die ochtend meldt het radionieuws dat "de eerste ruimtevaarder" veilig naar de aarde is teruggekeerd. "Bijzonderheden over hoe de vlucht in de ruimte en de terugkeer naar de aarde is verlopen, zijn op het ogenblik niet bekend."

De nieuwsdienst neemt wel van Radio Moskou over dat Gagarin "met zijn ruimteschip veilig is geland in een van tevoren vastgesteld gebied". Pas jaren later zou blijken dat die zin twee leugentjes bevat. Ten eerste keerde Gagarin niet in zijn capsule terug naar aarde, maar sprong hij er op 7 kilometer hoogte uit; ten tweede landde hij ver uit koers en moest hij een boerin vragen naar Moskou te bellen.

Lees hier alles over de vlucht van Gagarin

Propaganda

In de maanden na de vlucht komt er iets meer naar buiten over Gagarins historische vlucht. Op 11 juli 1961 is op de radio het verslag van een persconferentie van Gagarin in Londen te horen. Hij is dan op rondreis door Europa. "Een enkele keer kwam er propaganda om de hoek kijken", waarschuwt het draaiboek van die dag (.pdf).

"Ik ben wel held van de Sovjet Unie, maar op mijn medaille staat het nummer 11375. Er zullen nog meer ruimtevaarders komen. Anderen zullen na mij komen", voorspelt Gagarin tijdens de persconferentie in Londen. "Dan kan ik eindelijk weer eens rustig leven."