Succesproject Willem II: archief als trigger voor dementerenden en eenzamen

• Eline de Zeeuw

  redacteur Sport

"Toen hij hier voor het eerst kwam had hij al vijf jaar geen woord gezegd." Vrijwilliger Nies van Laerhoven wijst naar een grijze man in een rolstoel. "En hij kwam hier, we laten hem een foto zien van een speler uit de jaren vijftig en hij zegt meteen zijn naam. De kracht van het oude geheugen."

Dat voetbal aanzienlijk meer kan bieden dan twee keer drie kwartier vertier op zondagmiddag wordt sinds anderhalf jaar op indrukwekkende wijze in Tilburg bewezen. In het Koning Willem II-stadion komen dementerende en eenzame ouderen iedere twee weken samen om herinneringen op te halen aan hun geliefde club.

Als eerste club in Nederland begon Willem II in november 2018 met Football Memories, een succesproject dat nu wordt overgenomen door ADO Den Haag, Utrecht en Vitesse.

Plakboeken en krantenknipsels

Aan de grote tafels in de zaal zitten ongeveer twintig deelnemers in gezelschap van hun mantelzorgers en een groep vrijwilligers. Onder die vrijwilligers bevinden zich ook enkele oud-profs van Willem II, zoals Don van Riel en Wil Swaans. Samen met de deelnemers bekijken ze de plakboeken, oude voetbalschoenen, krantenknipsels en spelersportretten die op de tafels liggen. "Triggers", noemt initiatiefnemer Arjen Pijfers de spullen.

"Veel van de deelnemers weten bij wijze van spreken niet meer wat ze voor de lunch hebben gegeten, maar bij het zien van spelersfoto's kunnen ze zich de bekerwinst van Willem II in de jaren zestig bijvoorbeeld wel herinneren. Dan zie je hun mantelzorgers soms verbaasd kijken: hè, dat doet-ie anders nooit! Ze bloeien hier echt op."

Pijfers deed het idee voor Football Memories op toen hij in de krant las over een soortgelijk project in het Verenigd Koninkrijk. "Daar doen ze dit al een jaar of tien en is het een enorm succes. Ik heb vervolgens een bijeenkomst in Edinburgh bezocht en zag hoe simpel het idee eigenlijk is. Daarna ben ik er hier, bij Willem II, mee begonnen. Voetbal blijkt een krachtig bindmiddel."

"Kur, Kur... Hoe heet die nou toch? De beste aanvaller aller tijden?", mompelt een van de deelnemers. "Kurt Zaro! Ja, dat was een goeie zeg." Een ander bestudeert een elftalfoto. "Dit is het kampioensteam uit 1956." Hij wijst: "Daar zie je die fijne en bijzondere Chris Feijt."

Feijt, een van de beste doelmannen uit de Willem II-historie, overleed eind januari. In de maanden voor zijn dood bezocht hij trouw de bijeenkomsten in het stadion. Ook Feijt worstelde met Alzheimer.

"Hier kreeg hij opnieuw de waardering voor wat hij vroeger op het veld, in zijn goal, deed", zegt zijn zoon Gert-Jan, die deze middag voor een laatste keer bij een bijeenkomst wil zijn. "Van fans die hem hebben zien spelen, van andere oud-profs. Dan had hij toch weer even een goed moment. Dat gaf hem, en mijn moeder, zo veel rust."

'Toon Nelemans, Mister Assist'

De bijeenkomsten betekenen nostalgie en afwisseling, zegt Harry. "Ik kan zelf niet voetballen, maar ben gewoon fan." De vrijwilliger naast hem noemt Harry de trouwste deelnemer van allemaal. "Het is zelfs zo dat zijn vrouw een paar maanden terug op een maandag overleed, en Harry hier op dinsdag toch zat."

Het is even stil. "Ik kan er nog steeds niet over praten", zegt de man hoofdschuddend. "We waren 63 jaar samen." Hij draait nog een spelersfoto om. "Kijk, Toon Nelemans. Mister Assist."

Het is 'rust'. In de theepauze komt Adrie Koster binnenwandelen. Sommige deelnemers spreken de hoofdtrainer aan op de prestaties van afgelopen weekend, anderen herinneren zich Koster vooral als tegenstander. In de jaren tachtig speelde hij als aanvaller van PSV regelmatig tegen Willem II.

Trainer Koster: 'Prachtig initiatief'

Koster wordt op een foto uit die tijd gewezen: of hij nog weet wie die voetballer is? "Ik zal heel eerlijk zijn, ik wist vroeger eigenlijk nooit tegen wie ik speelde", zegt hij schuldbewust. De rest helpt hem: "Het is die Joegoslavische rechtsback, Dusan Cosic."

"Een prachtig initiatief", noemt Koster het project Football Memories. "Voor de mensen die hier komen, is het moeilijk om deel uit te maken van de maatschappij. Hier zie je wat praten over het verleden kan betekenen. De bijeenkomsten zorgen voor betrokkenheid en vormen tegelijkertijd een soort training."

Het is na vieren, deze sessie zit erop. De plakboeken worden weer opgeborgen in dozen en de vaantjes opgerold. Met twee karretjes wordt alles naar het archief gebracht. "En over twee weken komt het er weer uit en wordt het weer op tafel gelegd. Voor de mensen is het dan nieuw, die weten niet meer wat ze nu hebben besproken. Elke twee weken is het nieuw."