EU-Commissievoorzitter Von der Leyen op het matje vanwege ‘Berateraffaire’

• Sarah Sramota

Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, erkent dat er in haar tijd als Duitse minister van Defensie fouten zijn gemaakt bij het inhuren van externe adviseurs. Ze noemt de inzet van zulke consultants wel noodzakelijk. Dat zei ze tegen een commissie die sinds vorig jaar onderzoek doet naar misstanden bij het inhuren van consultants door haar voormalige ministerie.

Centraal vandaag stond de rol van Von der Leyen bij de consultancy-affaire, oftewel de 'Berateraffaire'. Haar ministerie zou voor miljoenen euro's opdrachten hebben gegeven aan een dochterbedrijf van het wereldwijd bekende consultatiebureau McKinsey, zonder dit openbaar te maken. De vraag is of Von der Leyen van deze praktijken op de hoogte was.

Eind 2013 werd Von der Leyen benoemd op Defensie. Ze begon ambitieus en wilde het Duitse leger moderniseren en toekomstbestendig maken. Een eerste stap in haar vernieuwingsslag was de benoeming van Katrin Suder tot staatssecretaris.

Suder, ex-topvrouw bij het kantoor van consultancyreus McKinsey in Berlijn, begon meteen met het doorvoeren van grote hervormingen. En om dat te doen nam de nieuwe staatssecretaris haar eigen mensen in dienst, allemaal oud-collega's van McKinsey.

Vriendjespolitiek en te veel vrijheid

Het 'System Suder', zoals het weekblad Der Spiegel de personeelsorganisatie van de staatssecretaris noemt, breidde zich gaandeweg uit. Nu wordt Suder ervan beschuldigd vriendjespolitiek bedreven te hebben. Ook zouden de externe consultants te veel beslissingsvrijheid hebben gekregen, zo blijkt uit onderzoek van het blad.

Een andere ex-collega van Suder, Ulrich Meister, kreeg de leiding over de IT-dienstverlener van het Duitse leger, het BWI. De directie daarvan gaf opdrachten aan Orphoz, wat een dochterbedrijf is van McKinsey. Het zou om opdrachten voor ruim 5,5 miljoen euro gaan. Dit alles gebeurde achter gesloten deuren, zonder openbare aanbesteding.

Pas eind 2017 kwamen de misstanden op het ministerie aan het licht. Een kolonel, werkzaam bij het BWI, trok aan de bel en lichtte generaal Klaus Veit in. Die bracht de bal aan het rollen.

Sms'jes gewist

Inmiddels is het ruim twee jaar later en is er een vanuit het Duitse parlement een onderzoekscommissie opgesteld. Die bekijkt de forse uitgaven aan consultants van het ministerie en wil weten of er sprake was van bewuste vriendjespolitiek. De commissie heeft getuigen gesproken die mogelijk bij het schandaal betrokken waren.

Twee weken geleden was oud-staatssecretaris Suder zelf aan de beurt, maar veel nieuwe informatie leverde deze zitting niet op. Op vele vragen antwoordde ze "ik weet het niet" of "ik kan me het niet meer herinneren". Beschuldigingen van vriendjespolitiek wees Suder van de hand. De inzet van externe consultants zou noodzakelijk zijn geweest om haar hervormingen voor elkaar te krijgen.

Vandaag getuigde Von der Leyen zelf. Ze kwam begin dit jaar nog in opspraak toen bleek dat er mogelijk belangrijke sms'jes van haar mobiele telefoon waren gewist. Daaruit had Von der Leyens betrokkenheid bij de 'Berateraffaire' kunnen blijken. Volgens ambtenaren was het een routineklusje, maar daar wordt openlijk aan getwijfeld.