Een cruiseschip als mega-onderzoekslab voor het coronavirus
"Zo'n cruiseschip als de Diamond Princess maakt een heel belangrijke studie mogelijk, een onderzoek waarbij je precies gaat kijken hoe dat nieuwe coronavirus zich gedraagt in die afgesloten gemeenschap."
Epidemioloog en kinderarts Patricia Bruijning van het UMC Utrecht vindt het voor de opvarenden van de Diamond Princess erg vervelend wat hen overkomt, maar wetenschappelijk is het heel interessant.
Om erachter te komen hoe een virus zich verspreidt en in welk tempo dat gaat is het essentieel om zo snel mogelijk kennis te verzamelen. Dat geldt ook voor het coronavirus dat nu huishoudt in China en dan vooral in de provincie Hubei en hoofdstad Wuhan.
Op de Diamond Princess werd op zaterdag 1 februari bij een passagier het coronavirus vastgesteld. Daarop werden de 3700 opvarenden in quarantaine geplaatst. De bewuste passagier was op 20 januari in Yokohama aan boord gekomen en vijf dagen later in Hongkong weer van boord gegaan. Het aantal met het coronavirus besmette mensen is sindsdien opgelopen tot 175.
Patronen van de contacten
"Om te begrijpen hoe het virus zich verspreidt is het in kaart brengen van de contacten tussen mensen die besmet zijn van groot belang", zegt Bruijning. "En de patronen waarlangs die contacten verlopen. Op dat schip zit een grote groep mensen die vatbaar is voor het virus, omdat je mag aannemen dat ze er nog nooit mee in aanraking zijn gekomen. Ze hebben dus geen antistoffen. En ze ontmoeten elkaar op allerlei plekken aan boord, in restaurants, bars, theaters, bioscopen, sportzalen."
Daardoor kun je veel leren over de besmettelijkheid van het virus. Dat onderzoek kan grotendeels met vragenlijsten uitgevoerd worden. "In een normale situatie is het heel lastig om te achterhalen hoe een infectieziekte zich verspreidt. Dan kom je er nooit achter of iemand in de supermarkt besmet is geraakt of in de bus. Maar op zo'n schip wordt dat heel overzichtelijk. Je gaat kijken welke mensen met elkaar eten aan dezelfde tafel, wie een toilet delen. Je kijkt of je kunt uitvinden welke mensen elkaar mogelijk aansteken door hoesten, wie er samen activiteiten ondernemen."
Op die manier is het mogelijk om bepaalde patronen te vinden in de contacten tussen de 175 patiënten die besmet zijn geraakt met het coronavirus. Van die patiënten zijn bovendien heel veel persoonlijke gegevens bekend.
Hoe gaat het verder?
Alle data uit het epidemiologisch onderzoek naar het gedrag van het coronavirus op het cruiseschip worden in rekenmodellen gestopt en bij simulaties gebruikt.
"Dan kunnen we schattingen maken hoe snel het virus zich kan verspreiden en daarmee scenario's voor het mogelijke verdere verloop van de uitbraak", legt Bruijning uit. "Door die te combineren met gegevens uit allerlei andere studies kun je uiteindelijk je rekenmodellen en simulaties steeds beter maken. Dat is van belang omdat de hele wereld zich voorbereidt op iets waarvan nu onduidelijk is hoe het eruit zal zien."
Bruijning maakt zelf geen aanstalten om naar Japan te gaan. "Wetenschappelijk zou het buitengewoon boeiend zijn natuurlijk, maar je moet ook nadenken of je daar nu wilt zitten. Als epidemioloog wel, maar verder weet ik het niet. Voor het onderzoek hoef je niet per se aan boord te zijn. Je ondervraagt mensen met vragenlijsten. En personeel dat op het schip rondloopt, moet nauwkeurig bijhouden waar ze langs lopen. Bovendien, mijn Japanse collega's weten echt precies wat ze moeten doen."
Iedereen aan boord testen?
Tot nu toe worden alleen opvarenden die ziekteverschijnselen vertonen op de aanwezigheid van het virus getest. De Japanse autoriteiten overwegen iedereen aan boord te gaan testen. Dat is een enorme logistieke operatie zoals de Japanse minister van Volksgezondheid Katsunobu Kato dinsdag op een persconferentie zei. "We moeten vastberaden reageren op de angst en de zorgen van de bevolking. We willen overgaan tot algemeen testen, als het ons lukt."
De tot nu toe beschikbare testen zijn geschikt om mensen met ziekteverschijnselen te testen. Mogelijk vinden ze het virus ook bij mensen die nog niet ziek zijn: als die maar genoeg virus in hun lichaam hebben, bijvoorbeeld vlak voordat ze ziek worden.