Proef met aardgasvrije wijken verloopt niet overal even vlot

• Heleen Ekker en Hugo van der Parre

  redactie Binnenland

Bezorgdheid over hoge kosten, onzekerheid, vertraging, maar ook tevredenheid en warme voeten. Het proefproject met het aardgasvrij maken van een aantal woonwijken levert na het eerste jaar uiteenlopende resultaten op.

Uit een rondgang van de regionale omroepen in de pilotwijken blijkt dat de ervaringen heel wisselend zijn, zowel bij bewoners als gemeenten. Op sommige plekken wordt goede voortgang geboekt, elders liggen projecten "hopeloos" achter op het schema.

Uit de rondgang blijkt dat bewoners betaalbaarheid en rechtvaardigheid belangrijk vinden. Zo willen ze weten wat ze kwijt zijn aan de aanschaf en aanleg van nieuwe apparatuur. Ook blijkt dat mensen niet weten wat ze in de toekomst op de energierekening kunnen besparen.

In de Utrechtse wijk Overvecht is een van de vragen of bewoners die al eerder hun huis hebben geïsoleerd hun investering terugkrijgen nu ze van het gas af gaan.

In Nederland worden nu 27 wijken aardgasvrij gemaakt. Welke dat zijn zie je op de onderstaande kaart...

In het Groningse Loppersum, is al meer duidelijkheid. Er is drie miljoen euro beschikbaar voor alle inwoners. Bewoners kunnen de helft van hun investering in hun woning terugkrijgen, met een maximum van 15.000 euro per huishouden. In Pekela, ook in Groningen, wil de gemeente de helft van het subsidiegeld besteden aan zonnepanelen, warmtepompen en isolatie van kieren. Van de 500 beoogde woningen zijn er 110 aangemeld. De gemeente hoopt dat de rest volgt als blijkt dat de investering lonend is en de energierekening lager wordt.

Bewoners van de wijk Overwhere in Purmerend zijn al verder. Daar is de cv-ketel inmiddels het huis uit, is bijna iedereen aangesloten op een warmtenet en koken mensen elektrisch. De overlast bleef beperkt en bewoners werden goed bijgepraat. Purmerend geldt als lichtend voorbeeld voor de andere gemeenten.

Vertraging

De pilotgemeenten in Flevoland en Friesland kampen met forse vertraging. Op Vlieland, waar het gaat om 38 huizen met over het algemeen enthousiaste bewoners, duurt het proces veel langer. Dat komt onder meer door problemen met vergunningen. Ook in Garyp kost het veel meer tijd dan gedacht en is pas met 50 van de 600 woningen een akkoord gesloten. Bewoners vrezen dat de aanpassingskosten voor een woning van voor 1970 kunnen oplopen tot wel 70.000 euro.

Gemeenten zeggen dat veel bewoners "begrip" hebben voor het aardgasvrij maken en dat ze vooral vragen hebben over hoe dat gaat gebeuren. Ook zijn er soms discussies over de alternatieven voor aardgas, zoals de inzet van biomassa.

Wat levert het op?

Katwijk zet in op aquathermie, dat is warmte uit het water van de Rijn. De techniek is er, nu gaat het nog om de vraag hoe het gaat werken, hoeveel het gaat kosten en wat het oplevert. De buurtbewoners kijken de kat uit de boom.

In Zoetermeer gaan oude hoogbouwflats in de wijk Palenstein tegen de vlakte. De nieuwbouw wordt aardgasvrij. Voor veel bewoners is de transitie niet het grootste probleem. Het gaat hier meer om verhuizen en de bereikbaarheid van de wijk.

Uit een evaluatie onder gemeenten komt naar voren dat er per gemeente behoefte is aan maatwerk: iedere wijk is anders door cultuur, wijze van bebouwing, beschikbaarheid van alternatieve warmtebronnen, stedelijk of landelijk, krimp of groei, Wel hebben ze behoefte aan "een ondersteunende boodschap" van het Rijk over het waarom van het aardgasvrij maken. Maar het kabinet voelt daar niet voor en kiest liever voor "een aanpak per geval", op een "logisch moment passend bij de wijk en de bewoners".

Naast het aardgasvrij maken van een aantal wijken, worden in het hele land plannen gemaakt om het Klimaatakkoord uit te voeren. Daarvoor is Nederland opgedeeld in dertig energieregio's (de zogenoemde RES'sen). In die regio's wordt gezocht naar manieren om de CO2-uitstoot naar beneden te krijgen. Wil je weten van welke energiebronnen jouw gemeente nu gebruik maakt en hoeveel CO2 er in jouw omgeving wordt uitgestoten? Dat kan hier: