Ierland naar de stembus, Sinn Fein kan zomaar de grootste worden
Ierland kiest vandaag een nieuw parlement. En hoewel de economie weer goed draait en premier Leo Varadkar in de Europese Unie complimenten kreeg voor zijn rol in de brexit-onderhandelingen, lijkt hij toch de grote verliezer te worden van de verkiezingen. Sinn Fein, de voormalige politieke tak van de terreurgroep IRA, zou weleens voor een grote verrassing kunnen zorgen.
In de opiniepeilingen staat Varadkars Fine Gael pas op de derde plaats, met 20 procent van de stemmen. En dat terwijl het land in de afgelopen tien jaar uit een diep economisch dal is geklommen. Ierland hing tien jaar geleden nog aan het infuus van het Internationaal Monetair Fonds, de financiële crisis had het land naar de rand van de afgrond gebracht.
De regering-Varadkar wordt door grote groepen kiezers verantwoordelijk gehouden voor veel binnenlandse problemen. Zo is het aantal daklozen in de afgelopen vijf jaar verdrievoudigd, zijn er in de hoofdstad Dublin nauwelijks meer betaalbare woningen te vinden en zijn de wachttijden in de zorg flink opgelopen.
Door de toename van de sociale problemen zijn er ook veel meer gaarkeukens, zag correspondent Tim de Wit:
Sinn Fein lijkt daar enorm van te profiteren en staat tot ieders verbazing aan kop in de peilingen, met 25 procent van de stemmen. En dat voor een partij die twintig jaar geleden amper voet aan de grond kreeg in het Ierse parlement. De link met de IRA, de Ierse terreurbeweging die tijdens het bloedige conflict in Noord-Ierland een harde strijd uitvocht met het Britse leger, maakte Sinn Fein voor veel Ierse kiezers jarenlang onverkiesbaar.
Zeker onder hun voormalige leider, Gerry Adams, kleefde het verleden nog heel erg aan de links-nationalistische partij. Adams was in de jaren 80 en 90 niet van de beeldbuis te slaan. Hij verwierf wereldwijde bekendheid als een van de gezichten van het Noord-Ierse vredesproces, maar vanwege zijn vermeende banden met de IRA (iets wat hij zelf altijd heeft ontkend) was zijn imago omstreden.
Meer weten over Gerry Adams? Eerder maakten we dit portret over hem:
Twee jaar geleden stapte Adams op en maakte hij de weg vrij voor een nieuwe generatie. Zijn opvolger, de 50-jarige Mary Lou McDonald, draagt een veel minder beladen geschiedenis met zich mee. Ze werd lid van Sinn Fein in 2001, drie jaar na de Goede Vrijdagakkoorden die een einde maakten aan de Noord-Ierse burgeroorlog. Ze was de eerste Europarlementariër voor Sinn Fein in 2004 en werd in 2011 gekozen in het Ierse parlement.
Ze klopt nu met een progressieve agenda zeer nadrukkelijk op de deur bij deze verkiezingen. "Het is nu al ruim twintig jaar vrede in Noord-Ierland. Dat is steeds meer iets uit het verleden aan het worden", zegt Eoin O'Broin, parlementslid voor Sinn Fein. "Mensen willen het over de toekomst hebben. Over vandaag."
Populair bij jongeren
McDonald is daarom populair bij jonge kiezers, die amper herinneringen hebben aan het Noord-Ierse conflict. Zo'n 35 procent van de Ieren onder de 35 jaar zegt op Sinn Fein te stemmen, beduidend meer dan elke andere partij. De partij zet in op verhoging van de belastingen voor de rijken, het bevriezen van de huren en het bouwen van veel meer betaalbare (en sociale) huurwoningen, iets wat veel jongeren aanspreekt.
McDonald is een groot voorstander van een verenigd Ierland, net als haar voorganger Gerry Adams. Mocht zij als de grote winnaar uit de verkiezingen komen, dan zal ze in de coalitiebesprekingen aandringen op een referendum over 'Ierse eenwording'.
Dat is de belangrijkste reden dat de regeringspartij Fine Gael van premier Varadkar nu al heeft gezegd nooit in een kabinet te willen gaan zitten met Sinn Fein. Varadkar vreest dat zo'n referendum op hele korte termijn voor nieuwe spanningen kan zorgen, zeker nu de onderhandelingen over de toekomstige relatie met het Verenigd Koninkrijk na brexit nog lopen.
Mocht Sinn Fein de grootste partij worden, dan zal dat voor het eerst zijn in honderd jaar: een politieke aardverschuiving in Ierland. En is het aan Mary Lou McDonald om een regering te vormen.