Oudste kleurenbeelden Elfstedentocht ontdekt: 'Parel in archief'
In Friesland zijn kleurenbeelden ontdekt van de Elfstedentocht van 1954. De beelden zijn volgens het Fries Film Archief bijzonder omdat het de oudste kleurenbeelden zijn van de Tocht der Tochten.
De beelden zijn gemaakt door Sjoerd Steensma uit Bolsward. Met een 16mm-camera volgde hij tot aan de finish de koplopers van de Elfstedentocht van 1954, die vandaag precies 66 jaar geleden werd gehouden.
De kleurenbeelden zijn bij toeval ontdekt toen de dochter van Steensma de collectie van haar vader naar het archief bracht. Pas bij het doornemen van het materiaal ontdekte een van de medewerkers van het Fries Film Archief de bijzondere kleurenbeelden.
Kijk hier naar het filmmateriaal, met eerst beelden uit 1954 en daarna uit 1956:
"Eerst dachten we dat het de tocht van 1956 was. Daar hadden we al wel kleurenbeeld van. Maar al snel werd duidelijk dat het ging om Jeen van den Berg in 1954", vertelt Syds Wiersma van het Fries Film Archief aan Omrop Fryslân. "Ja, dat is fantastisch. Dan zie je de krans met de wit-rode tulpen, heel bijzonder."
De collectie van Steensma omvat ook beelden van een aantal andere evenementen op ijs. Naast de Elfstedentocht uit '54 heeft hij ook die van twee jaar later in kleur vastgelegd. In diezelfde jaren filmde hij verder de Elfmerentochten en heeft hij het NK langebaan van 1955 gefilmd in het oude Thialf, dat toen nog een natuurijsbaan was.
'Parel in ons archief'
"Het is echt een mooie prestatie dat een amateurfilmer alleen zulke beelden heeft gemaakt", zegt Wiersma. "En dan ook nog in kleur. Dat geeft aan dat de man historisch besef had. Voor ons is dit een parel in ons archief."
Dochter Klara Woldring-Steensma noemt haar vader een alleskunner. "Mijn vader is een man die heel goed nadacht over wat hij wilde vastleggen", vertelt ze. "Hij filmde ons als familie maar ook evenementen. Hij had gevoel voor drama en ook voor dingen die mooi waren." Volgens Woldring-Steensma was haar vader een man die de regie graag in handen hield. "Hij schreef ook alles volledig uit. Dat hielp bij het monteren."
Trots
Omdat hij ook actief was voor een aantal toneelverenigingen had Steensma gevoel voor beeld, aldus zijn dochter. "De camera paste goed bij hem. Hij filmde altijd en werkte zich dan altijd naar voren toe als pers." Zo lukte het Steensma ook om in 1954 en 1956 vooraan te staan bij de finish. Hij legde de overwinning vast van Jeen van den Berg en die van de vijf van het zogeheten 'Pact van Vrouwbuurstermolen', waarbij de rijders van de kopgroep afspraken om niet te sprinten, maar tegelijk over de finish te komen.
De filmpjes van Sjoerd Steensma zijn het afgelopen jaar overgedragen aan het Fries Film Archief. Zijn dochter heeft daar niet over getwijfeld. "Als dit in de familie blijft, waar blijft het dan. Het kon maar één plek krijgen en dat is hier. Dan heeft iedereen er wat aan", vertelt ze. Zelf had ze eigenlijk niet door dat het om bijzonder materiaal ging. "Dat had ik niet verwacht. Dat dit dan de tot nu toe oudste bekendste kleurenbeelden zijn, prachtig. Ik ben daar erg trots op. Zeker ook voor mijn vader."
De belangrijkste films van de familie Steensma zijn gedigitaliseerd. Dat is gedaan in het teken van het Deltaplan Digitalisering Cultureel Erfgoed Friesland (DDCE). De originele beelden hadden geen geluid, Omrop Fryslân heeft dit er later bij gezocht.
