CO2 verminderen? Maal stenen fijn en strooi ze in de oceaan
Het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen om klimaatverandering tegen te gaan, gaat niet snel genoeg. Daarom zoeken wetenschappers dringend naar andere manieren om CO2 uit de lucht te halen en de opwarming van de aarde te vertragen of te stoppen. Zo'n andere manier zou het uitstrooien van fijngemalen gesteente in de oceanen kunnen zijn.
De oceanen hebben nu al een zeer grote rol bij het beperken van de opwarming van de aarde. Het overgrote deel van de opwarming wordt opgenomen door zeewater. Oceanen waren vorig jaar warmer dan ooit gemeten, bleek vorige week.
Oceanen hebben sinds het begin van het industriële tijdperk een derde van het uitgestoten broeikasgas CO2 opgenomen. Dit natuurlijke opnameproces kan door het uitstrooien van steengruis mogelijk worden versneld, denken wetenschappers. In veel gesteenten zit namelijk het mineraal olivijn. Als dat verweert, ontstaat een chemisch proces waarbij CO2 wordt verbruikt.
Het juiste moment
"Waar we naar kijken is: hoe kun je de oceanen 'overhalen' om nog meer CO2 op te nemen", zegt Gert Jan Reichart, onderzoeker bij het Nederlands Insituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). "En kun je dat op zo'n manier doen dat het ook gunstig is voor het zeeleven. Want je wilt natuurlijk niet allerlei verschuivingen veroorzaken die vervolgens weer een negatief effect hebben op alles wat leeft in de oceanen."
De gedachte dat het uitstrooien van olivijn het klimaat kan helpen, is niet nieuw. In Nederland wordt er al jaren kleinschalig onderzoek naar gedaan. De reden dat dit nu wordt opgeschaald, heeft alles te maken met de toegenomen maatschappelijke aandacht voor klimaatverandering.
"De urgentie van het klimaatprobleem is toegenomen", zegt Jasper Griffioen van TNO en de Universiteit Utrecht. "De afgelopen jaren is er veel over gepraat, maar er zijn toch maar weinig maatregelen genomen. Sinds het Klimaatakkoord van Parijs zijn de samenleving en de politiek er veel meer van doordrongen dat er echt maatregelen moeten komen. Daarom is het nu een beter moment."
Het onderzoek naar het effect van het uitstrooien van steengruis is opgenomen in een voorstel voor onderzoek naar de rol van oceanen bij de klimaatverandering. TNO, Deltares, Boskalis, het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en verschillende universiteiten werken daarbij samen. Het voorstel wordt komende week ingediend bij NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.
Als het wordt goedgekeurd en als de methode succesvol blijkt, moeten er nog veel problemen worden opgelost. Waar haal je het gesteente vandaan? Hoeveel stenen en steengruis heb je nodig?
En hoe zorg je dat je bij het winnen, vermalen en transporteren van stenen zo weinig mogelijk energie verbruikt. Waar in de oceanen kan je het steengruis het beste uitstrooien?
Het gevaar van nikkel
"En er is nog een ander probleem", zegt Jos Vink van Deltares, niet betrokken bij dit project, maar wel bezig met ander onderzoek naar de risico's van olivijn. "We weten bijvoorbeeld dat er ook nikkel in zit. Als je nikkel in grote hoeveelheden binnenkrijgt, is het giftig. Dat effect treedt misschien niet snel op, maar voordat je olivijn op grote schaal uitstrooit in de zee, moet je wel zeker weten wat de gevolgen zijn. Want als het effect heeft op een algje, dan heeft het ook effect op een kreeftje en dan op een vis en daarna op de mens."
Toch denkt ook Vink dat het vergruizen van gesteenten een van de manieren kan zijn om actief CO2 uit de atmosfeer te halen, net als de opslag van CO2 in de grond en het planten van extra bomen.
Zeker dat laatste heeft op de langere termijn onvoldoende effect, denkt Gert Jan Reichart. "Voor de korte termijn kan je dat wel gebruiken, om een klein beetje CO2-uitstoot op te nemen. Als je op de lange termijn iets wilt doen aan het broeikaseffect, dan zullen we gesteente moeten fijnmalen op heel grote schaal."
Een ding is zeker, zeggen de onderzoekers: als de techniek succesvol blijkt, zal het over de hele wereld moeten worden toegepast. Griffioen: "Dat kan Nederland niet alleen, dat moet in internationaal verband."
