Onderzoeksraad publiceert rapport over Schipholcrash uit 2009 op website

De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) heeft een deelrapport over het ongeluk met het Turkish Airlines-toestel op Schiphol in 2009 op de website gezet. De raad voelt zich hiertoe gedwongen na de publicatie over het onderzoek naar de crash in The New York Times.

"Omdat er afgelopen dagen vragen zijn gerezen over de betreffende deelstudie, heeft de raad besloten om de studie te publiceren", staat op de website.

Volgens de schrijver van het deelrapport, hoogleraar Sidney Dekker, zijn de bevindingen van zijn onderzoek grotendeels weggelaten in het rapport en de eindconclusie van de Onderzoeksraad. Dit zou zijn gebeurd onder druk van de Amerikanen die niet wilden dat fouten van Boeing benadrukt zouden worden.

Correctiemogelijkheden

Dekker werd in 2009 door de OVV gevraagd om onderzoek te doen naar het vliegtuigongeluk met het toestel van Turkish Airlines. Hij kwam tot de conclusie dat de piloten niet adequaat reageerden op de snel teruglopende snelheid van hun toestel, maar ook dat de oorzaak van de te snelle landing het gevolg was van een ontwerpfout waarvan de piloten mogelijk niet wisten. Een defecte hoogtemeter stuurde de automatische piloot aan, waardoor de snelheid vlak voor de landing te sterk terugliep.

Voormalig OVV-voorzitter Pieter van Vollenhoven ontkent dat het onderzoeksrapport is aangepast. Volgens Van Vollenhoven werd er wel vaker druk uitgeoefend op de Onderzoeksraad, maar heeft dat verder geen invloed gehad. "We hechten grote waarde aan onze onafhankelijkheid."

"Als Boeing al geprobeerd zou hebben druk uit te oefenen, is dat niet gelukt", zegt Jeroen Dijsselbloem, de huidige voorzitter van de Onderzoeksraad.

Bekijk hieronder het interview met Dijsselbloem en Van Vollenhoven over het rapport:

Dat de OVV de schuld vooral bij de Turkish Airlines-piloten legt, zoals The New York Times schrijft, is volgens Dijsselbloem niet correct. "Wij maken in ons rapport van tien jaar geleden volstrekt duidelijk dat de hoofdverantwoordelijkheid bij Boeing ligt. Er was echt een technisch probleem in deze toestellen. Dat was ook al jaren voor het ongeluk bekend en Boeing heeft daar voor 2009 onvoldoende op gereageerd en ook onvoldoende de maatschappijen en piloten daarop voorbereid."

"Desalniettemin waren er correctiemogelijkheden die de piloten hadden kunnen toepassen. Die hebben daar de gelegenheid niet toe gehad of in ieder geval die mogelijkheden niet gebruikt. Dus dat is ook een aspect in de verklaring van dit ongeval."

De bemoeienis van Amerikaanse partijen met het OVV-rapport kwam vanmiddag ook aan de orde in de Tweede Kamer. Een aantal Kamerleden stelde kritische vragen over de gang van zaken.

Minister Van Nieuwenhuizen benadrukte dat de Onderzoeksraad onafhankelijk is. "De onderzoeksraad doet aanbevelingen en bekijkt zelf of die worden opgevolgd." De vliegtuigbouwer is daarvoor als eerste verantwoordelijk, maar ook de Amerikaanse en Europese toezichthouders op de luchtvaart hebben een taak.

'Meekijken' en hoorzitting

Van Nieuwenhuizen zei dat vliegtuigbouwers kunnen "meekijken" bij de totstandkoming van een rapport, maar dat de OVV de aanbevelingen en conclusies niet van tevoren deelt met belanghebbenden. Ze heeft geen aanwijzingen dat dat hier wel is gebeurd. Van Nieuwenhuizen vindt in het algemeen dat onderzoekers "niet onder druk gezet mogen worden door een fabrikant of door welke andere partij dan ook."

De minister wil nog wel eens bij de OVV en bij de EASA nagaan of het nieuws over de bemoeienis een ander licht werpt op de veiligheid van de Boeing 737 MAX.

"De vraag: 'heeft Boeing voldoende geleerd van de crash van Turkish Airlines in Nederland of hebben de problemen bijgedragen aan de recente ongevallen die zijn gebeurd met een ander type toestel?', die moet nu worden beantwoord. Dat doen wij niet, daar kijken andere internationale onderzoeksinstellingen naar", aldus Dijsselbloem.

Hoorzitting

De Tweede Kamer gaat een hoorzitting organiseren waarbij Kamerleden vragen kunnen stellen aan Dijsselbloem en Van Vollenhoven van de OVV, de schrijver van het kritische rapport en Boeing. Een hoorzitting is overigens niet onder ede, zoals bij een parlementaire enquête.