Klimaatvluchtelingen hebben in toekomst mogelijk recht op asiel

Mensen die op de vlucht slaan voor de gevaren van klimaatverandering kunnen mogelijk in de toekomst niet meer gedwongen worden om terug te keren naar hun land. Deskundigen denken dat dat het gevolg is van een uitspraak van de VN-mensenrechtencommissie. Het ging om een zaak die een inwoner van Kiribati had aangespannen tegen Nieuw-Zeeland.

De republiek Kiribati is een eilandengroep in Oceanië. Daar, op het eiland Zuid-Tarawa, woonde Ioane Teitiota. Hij vroeg in 2013 in Nieuw-Zeeland asiel aan. Teitiota claimde dat zijn leven en dat van zijn familie in gevaar was door de gevolgen van klimaatverandering.

Stijgende zeespiegel

De stijgende zeespiegel zorgt ervoor dat een deel van de eilanden van Kiribati onbewoonbaar worden, maar niet Zuid-Tarawa. Veel mensen vestigden zich daarom de afgelopen decennia op dat eiland waardoor er volgens Teitiota drinkwatertekorten zijn ontstaan en ook spanningen en geweld. De enorme bevolkingstoename zorgt ervoor dat het eiland binnen tien tot vijftien jaar onbewoonbaar is, zegt hij.

De rechters in Nieuw-Zeeland wezen zijn asielverzoek af, en ook de mensenrechtencommissie van de VN is niet overtuigd dat Teitiota's leven direct gevaar loopt. Toch zet de onderbouwing van het VN-vonnis, dat overigens niet bindend is, wel de deur open voor andere klimaatvluchtelingen, denken deskundigen van onder meer Amnesty International.

Onleefbaar

De VN oordeelde namelijk dat de kans reëel is dat de eilanden van Kiribati binnen vijftien jaar onleefbaar zijn geworden, maar dat er daardoor ook nog tijd is om, met hulp van de internationale gemeenschap, voorzorgsmaatregelen te nemen. En ook om, als dat nodig is, de bevolking elders onder te brengen.

"Dat betekent dat de VN erkent dat als internationale maatregelen uitblijven, landen in de toekomst klimaatvluchtelingen niet meer zomaar mogen terugsturen naar gebieden waar hun leven gevaar loopt of waar ze inhumaan behandeld worden", zegt hoogleraar Jane McAdam van de Universiteit van New South Wales tegen de BBC.

Volgens Amnesty International lopen er nu nog zeker twaalf vergelijkbare rechtszaken in Nieuw-Zeeland. De meeste zijn aanhangig gemaakt door inwoners van Kiribati en Tuvalu, een eilandengroep ten zuiden van Kiribati. Ook zij claimen dat klimaatverandering hun leven op de eilanden onmogelijk maakt.