'Baggerbedrijf Van Oord betrokken bij mensenrechtenschendingen in Angola'
Het Nederlandse baggerbedrijf Van Oord is betrokken bij mensenrechtenschendingen en mogelijke corruptie in Angola. Dat schrijft Trouw op basis van gelekte documenten die in handen zijn van het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ). Drieduizend families zouden met geweld zijn verdreven uit hun huis vanwege een stadsontwikkelingsproject bij de hoofdstad Luanda.
Van Oord ontkent enige betrokkenheid en zegt niets geweten te hebben van de uitzettingen.
Trouw deed ter plaatse onderzoek en interviewde bewoners die met geweld uit hun huis werden gezet om plaats te maken voor het project van het baggerbedrijf. De bewoners zeggen dat ze door de politie en het leger zijn geslagen en bespoten met traangas. "Na een week van geweld werden de bewoners op straat gezet en raakten ze dakloos", schrijft de krant.
Naast Van Oord zijn ook ING en Atradius, de kredietverzekeraar van de Nederlandse staat, bij het bouwproject betrokken. ING leende omgerekend ruim 360 miljoen euro aan de Angolese staat om het project te financieren, Atradius verzekerde de som.
Pas later betrokken
In een schriftelijke reactie zegt Van Oord dat het binnen het project alleen verantwoordelijk was voor de aanleg van ongeveer 400 hectare nieuw land voor stadsuitbreiding. "Het project zal bijdragen aan nieuwe woningbouw en het ontlasten van de verkeerscongestie in de stad Luanda."
De gedwongen uitzettingen in het gebied vonden eerder plaats, voor een project waarbij Van Oord niet betrokken was, aldus het bedrijf. Ook ING zegt dat "de genoemde herhuisvesting" plaatsvond voordat Van Oord, en dus ING, bij het project betrokken waren.
De bank heeft voordat het financiering verleende een onderzoek laten doen. "Hierin is ook het aspect van mogelijke herhuisvesting onderzocht. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat er voor het Van Oord-project geen herhuisvesting nodig was, behalve op zeer beperkte schaal."
Atradius wil nog niet reageren.
Afrika's rijkste vrouw
Het baggerbedrijf werkte volgens Trouw voor het project samen met de dochter van de voormalige president van Angola, Isabel dos Santos. Zij is namelijk eigenaar van Urbinveste, het bedrijf dat partner in het consortium was dat de opdracht met Van Oord moest uitvoeren. Volgens de krant mocht Urbinveste 189 miljoen euro in rekening brengen voor het project, zonder dat duidelijk is wat het in ruil voor dat geld zou doen.
Volgens het ICIJ heeft Dos Santos zichzelf jarenlang verrijkt door uitbuiting van haar vaderland. Ze vergaarde ruim een miljard euro via lucratieve deals die haar vader voor haar regelde. Met een geschat vermogen van 2 miljard euro is Dos Santos de rijkste vrouw van Afrika.
Ze was ook de hoogste baas van het staatsoliebedrijf Sanangol. Haar vader, José Eduardo dos Santos, stelde haar in 2016 aan. Een jaar later trad hij na 38 jaar af en werd hij vervangen door zijn minister van Defensie die corruptie hard aanpakte. Isabel dos Santos werd direct ontslagen en er werd beslag gelegd op bezittingen met een totale waarde van 1,1 miljard dollar.
Het contract met Van Oord en Urbinveste is afgelopen jaar door de nieuwe president geannuleerd. Maar volgens Van Oord heeft hij al aangegeven dat de regering het project met Van Oord graag voortzet.
'58 miljoen dollar weggesluisd'
Uit de gelekte documenten blijkt dat Dos Santos direct na haar ontslag miljoenen heeft doorgesluisd naar een consultancybedrijf in Dubai. De eigenaar van dat bedrijf was goed bevriend met Dos Santos. In de dagen na het ontslag zou zo'n 58 miljoen dollar naar het bedrijf in Dubai zijn overgemaakt.
Dos Santos ontkent dat er geld is weggesluisd. Ze spreekt van een politieke heksenjacht.
Van Oord zegt dat het onderzoek heeft laten uitvoeren, onder andere naar de omstreden partner in het consortium. "Uit deze onderzoeken is destijds niets naar voren gekomen waardoor niet aan het project meegewerkt zou kunnen worden."
Wel wil de baggeraar zijn invloed uitoefenen om ervoor te zorgen dat mensen gecompenseerd worden voor de gedwongen uitzettingen. En ING "zal als financier van het project haar invloed uitoefenen om de problemen van de oud-bewoners bespreekbaar te maken", aldus de bank zelf.
715.000 vertrouwelijke documenten
De beschuldigingen zijn onderdeel van een onderzoek van het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ), waar Trouw en het Financieele Dagblad bij zijn aangesloten. Het onderzoek is gebaseerd op honderden interviews en een lek van ruim 715.000 vertrouwelijke documenten, zoals e-mails. Ook internationale media als The Guardian, The New York Times en Le Monde hebben aan het onderzoek gewerkt.
Volgens corruptiewaakhond Corruption Watch laten de documenten zien hoe Dos Santos haar land exploiteerde ten koste van gewone Angolezen. "Elke keer dat ze ergens op de cover van een glossy magazine verschijnt, elke keer dat ze een van haar glamoureuze feestjes in Zuid-Frankrijk organiseert, doet ze dat door op de aspiraties van de inwoners van Angola te trappen."
