Iran dreigt met vergelding, Irak vindt moord Soleimani inbreuk op soevereiniteit
De Iraanse leider Khamenei waarschuwt dat de VS "een zware vergelding wacht" na de aanval op een hoge Iraanse militair. Generaal Soleimani van de Iraanse Revolutionaire Garde werd vannacht gedood bij een droneaanval bij de luchthaven van Bagdad.
"Alle vijanden moeten weten dat we dubbel gemotiveerd de strijd zullen voortzetten", liet Khamenei weten in een verklaring op de staatstelevisie. "Er zal een definitieve overwinning volgen voor de strijders in deze heilige oorlog."
Khamenei kondigde drie dagen van nationale rouw af. Ook is de Zwitserse ambassadeur ontboden; dat land vertegenwoordigt de VS in Iran, omdat die landen sinds de Iraanse Revolutie geen diplomatieke banden meer hebben.
De Iraanse president Hassan Rohani zei dat Soleimani's "martelaarschap Iran besluitvaardiger zal maken om Amerika's expansiezucht te weerstaan en onze islamitische waarden te verdedigen". Hij voegde eraan toe dat Iran en andere landen in de regio die "vrijheid zoeken", "ongetwijfeld" wraak zullen nemen.
'Schurkachtige avonturisme'
Eerder reageerden Iraanse ministers al op de aanval. De minister van Buitenlandse Zaken noemt de moord op Soleimani "uitzonderlijk gevaarlijk en een domme escalatie". Hij zegt dat de VS verantwoordelijk is voor alle gevolgen van dit "schurkachtige avonturisme". De defensieminister zegt dat Teheran op een "vernietigende manier wraak zal nemen".
De staatstelevisie noemde de aanval "de grootste misrekening van de VS" sinds de Tweede Wereldoorlog. "De mensen in de regio zullen de Amerikaanse aanwezigheid hier niet langer pikken."
Iraanse leiders hebben wraak gezworen en in verschillende steden zijn boze mensenmassa's de straat opgegaan:
De Iraakse president Barham Salih veroordeelt de aanslag, maar zegt dat Irak de tragedies van gewapend conflict, die het land vier decennia hebben geteisterd, moet voorkomen. Hij noemt het een plicht om "verenigd" te blijven om nationale belangen, soevereiniteit en veiligheid te beschermen.
De Iraakse premier Adil Mahdi noemde de aanslag op de generaal eerder een daad van agressie en inbreuk op de soevereiniteit van Irak. Ook heeft de VS zich met de aanval niet gehouden aan de afspraken die zijn gemaakt over de militaire aanwezigheid van het land in Irak, aldus Mahdi. Hij heeft het parlement bijeengeroepen voor spoedberaad.
Op sociale media zijn ook blije Irakezen te zien. "Zij willen de Iraanse invloed in Irak terugdringen. Soleimani is het gezicht daarvan, hij zat achter alle pro-Iraanse milities in Irak", zei NOS-buitenlandredacteur Hoessein Sabir in het NOS Radio 1 Journaal.
De belangrijkste sjiitische geestelijke van Irak, ayatollah Sistani, heeft landen opgeroepen terughoudend te blijven. Hij omschreef de liquidatie als "een brute aanval" op iemand die heeft geholpen terreurgroep IS te verslaan. Door de dood van Soleimani koerst Irak volgens Sistani af op "zeer moeilijke tijden", waarbij hij betrokken partijen oproept vooral kalm te blijven.
'Doorgaan met bereiken doelen'
Het Verenigd Koninkrijk laat weten de beveiliging op de basissen in het Midden-Oosten alvast te hebben opgeschroefd. Rusland vreest dat met de aanslag de spanning in het Midden-Oosten alleen maar zal toenemen. China roept landen aan beide kanten op "kalm en terughoudend" te blijven. "En dan vooral de VS", aldus een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken.
Volgens Frankrijk is de wereld met de dood van Soleimani "gevaarlijker" geworden. Syrië noemde de moord "laffe Amerikaanse agressie" die tegenstanders van de VS alleen maar zal motiveren. De door Iran gesteunde terreurbeweging Hezbollah zegt door te gaan met "het bereiken van de doelen" van Soleimani.
Israël heeft officieel nog niet gereageerd, maar het Israëlische ministerie van Defensie heeft deze ochtend wel een speciaal veiligheidsoverleg ingelast. Israël en Iran zijn aartsvijanden en ayatollah Khamenei heeft gewaarschuwd voor een "ernstige vergelding". Daarom is het Israëlische leger volgens de legerradio van het land in verhoogde staat van paraatheid gesteld.
Amerikaanse reacties
In de VS reageren partijgenoten van president Trump positief op de liquidatie. "Het is simpel: generaal Soleimani is dood omdat hij een kwaadaardige klootzak was die Amerikanen vermoordde", zegt senator Ben Sasse. "De president heeft een moedig en juist besluit genomen."
Democratische politici zijn veel kritischer over de aanval. Presidentskandidaat Joe Biden noemde de aanval een "roekeloze actie", waarmee volgens hem "een lont in een kruitvat" is gegooid.
Zijn partijgenoot Bernie Sanders omschreef het besluit van Trump als een "gevaarlijke escalatie". Senator Chris Murphy vindt dat Trump het Congres om toestemming had moeten vragen voor zo'n zware escalatie.
