'Mensonterende' toestanden in gevangenis Sint-Maarten: 'Een tikkende tijdbom'
De situatie in de Pointe Blanche-gevangenis en huis van bewaring op Sint-Maarten verslechtert steeds verder. Dat concludeert de Raad voor de Rechtshandhaving, die in een onlangs verschenen rapport opnieuw de noodklok luidt.
In april en mei van dit jaar verrichtte de raad inspecties. Daarbij blijkt dat eerdere aanbevelingen niet zijn opgevolgd. De gevangenis blijkt zowel voor 'humane detentie' als voor personeel volledig ongeschikt te zijn. Daardoor is sprake is van ernstige schendingen van (inter)nationale wet- en regelgeving en normen, zegt de raad.
Ex-gedetineerde Brian zat meerdere keren vast in de gevangenis. Mensonterend noemt hij de cellen met kakkerlakken en ratten:
"Het leven is er verschrikkelijk en mensonterend", zegt Brian, die nog in beroep is tegen een vonnis waardoor hij mogelijk terug moet naar de gevangenis. "Ik zat daar samen met nog twee andere gedetineerden tussen de kakkerlakken en ratten. Mijn celmaatjes hadden schurft en eczeem. We moesten roestig bruin water drinken. Elke dag rijst en verbrande kip."
Er is geen dagprogramma in de gevangenis, vertelt hij verder. "Je komt een uur per dag uit je cel en dan ga je weer terug. De gymzaal is onbruikbaar na orkaan Irma."
"Zuid-Amerikaanse toestanden", zegt zijn advocaat Sjamira Roseburg. Zij vertegenwoordigt meerdere gedetineerden uit Pointe Blanche. "23 uur op je cel, geen dagbesteding, voortdurende dreiging van geweld ook met naar binnen gesmokkelde wapens. Pointe Blanche is een tikkende tijdbom."
Drie mensen in een cel
Hoofdofficier Mirjam Mol bevestigt het beeld dat Brian schetst. "De schending van mensenrechten heeft vooral te maken met het aantal gevangenen per cel", zegt zij. "We sloten er altijd drie per cel op, maar dat mag niet. Nu is dat twee per cel, waardoor we nog maar 70 gevangenen kunnen plaatsen."
Toch zitten er per cel nog steeds vaak drie gevangenen, bekent Mol. "We staan dagelijks voor een vervelend dilemma. Er is vrij veel vuurwapengeweld op het eiland. Verdachten daarvan wil je beslist in voorarrest hebben en dus zouden we andere criminelen naar huis moeten sturen. Dat doen we niet altijd, omdat je de samenleving niet onveiliger wil maken."
'Politieke onwil'
De voorzitter van de Voortgangscommissie Sint-Maarten schrijft in zijn laatste rapportage aan Den Haag dat er sprake is van politieke onwil om de rechtshandhaving te verbeteren. Onkunde en onwetendheid, vooral in de ambtelijke organisatie, spelen volgens hem een rol.
Ook hoofdofficier Mol komt tot die conclusie. "De overheid wil eigenlijk niet toegeven hoe slecht de gevangenis ervoor staat, want dan moeten ze iets doen, en dat willen ze niet. Ze hebben er ook het geld niet voor."
Mol denkt zelfs dat de overheid geen betere gevangenis wil. "Er staan nu detentiecontainers uit Bonaire bij de poort om meer celcapaciteit te creëren. Maar ze staan er al enige tijd, er gebeurt niets mee. De politieke slagkracht ontbreekt."
Nederland bemoeit zich krachtig met onze justitiële keten, maar zegt dat de gevangenis een aangelegenheid is van Sint-Maarten zelf.
Advocaat Sjamira Roseburg wijst nadrukkelijk naar Nederland. "Wij zijn onderdeel van het Koninkrijk, Nederland bemoeit zich krachtig met onze justitiële keten, maar zegt dat de gevangenis een aangelegenheid is van Sint-Maarten zelf. Terwijl Nederland gehouden is via het Statuut (wetgeving van het koninkrijk, red.) hulp te bieden."
Roseburg vindt het merkwaardig dat Nederland wel miljoenen besteedt aan rechtshandhaving om boeven te vangen, maar niet om ze op te sluiten.
Daar zou weleens verandering in kunnen komen, waarschuwt de Raad voor de Rechtshandhaving. Omdat de verbetervoorstellen maar niet worden uitgevoerd, is de situatie nu zeer urgent. Sint-Maarten moet binnen zes maanden beterschap tonen. Anders kan de Raad gebruikmaken van de bevoegdheid om de Rijksministerraad tot ingrijpen te adviseren.
Orkaan Irma heeft de gevangenis boven op een berg in 2017 zwaar geraakt. Zowel gevangene Brian, hoofdofficier Mirjam Mol, als advocaat Sjamira Roseburg denkt dat de gevangenis tegen de vlakte moet om de problemen echt op te lossen.
"Een nieuwe gevangenis bouwen is onvermijdelijk", zegt Mol. "Maar laat eerst iemand zich er druk over gaan maken, want zoals het nu gaat, komen we er niet, bij lange na niet."