Spanning stijgt op laatste dag klimaattop
De klimaattop in Madrid is de laatste, beslissende fase ingegaan. De onderhandelingen over de laatste regels voor de uitvoering van het Parijse Klimaatakkoord lopen op hun eind. Onduidelijk is nog of de landen vandaag, op de laatste dag, eruit komen. De afgelopen twee weken is wel duidelijk geworden dat geld een steeds belangrijker onderdeel is van afspraken over de aanpak van klimaatverandering.
Formeel gaat het in Madrid over vooral één aspect: mondiale afspraken over de handel in uitstootrechten. Landen kunnen een deel van hun eigen klimaatdoelen halen, door andere landen te helpen hun doelen te halen.
Oftewel, het gaat om het verhandelen van delen van reductiedoelen. Daarnaast willen landen financiële compensatie voor oude uitstootrechten, die nog zijn overgebleven uit de tijd van het Kyoto-protocol. Maar hierbij stonden en staan in Madrid sommige landen lijnrecht tegenover elkaar.
Er zijn nog zo veel van die oude rechten in omloop, dat de Europese Unie wil dat ze ongeldig worden verklaard. "Beter geen deal dan een slechte deal", zegt Bas Eickhout, leider van de delegatie uit het Europees Parlement in Madrid. Maar landen als Brazilië, Australië en Rusland zijn daar sterk op tegen, of ze willen ervoor gecompenseerd worden.
Betere klimaatplannen
De uitstootrechten zijn het laatste aspect van het zogenoemde handboek (Rulebook), waarin alle regels staan om het Parijse klimaatakkoord goed te kunnen uitvoeren, als het op 1 januari formeel van kracht wordt. Wat niet op de agenda stond in Madrid, ondanks alle demonstraties op straat, is het verhogen van de ambitie. Ook al stijgt de wereldwijde uitstoot nog altijd en groeien de zorgen over de gevolgen daarvan.
Op de volgende top, komend jaar, is het wel de bedoeling dat alle landen betere klimaatplannen inleveren, zodat de doelen van het Parijse akkoord in zicht komen. Intussen lijkt ook de financiële sector wakker geschud te zijn en het probleem steeds serieuzer te nemen. In Madrid liepen deze week dan ook uit meerdere landen ministers van Financiën rond.
Duurzame investeringen
Nederland organiseerde gisteren in Madrid een evenement, waarbij het ging over duurzame investeringen. De financiële sector wil best investeren in duurzaamheid, maar wil meer duidelijkheid over wat dan echt duurzaam is. Daarom wordt in Europees verband gewerkt aan een lijst.
Ingewikkelde vraagstukken kunnen daarbij bijvoorbeeld zijn of palmolie duurzaam is, of biomassa. Volgende week worden de onderhandelingen daarover voortgezet in Straatsburg.
Daarnaast ging het in Madrid over een fonds voor arme landen. Al eerder is afgesproken dat rijke landen vanaf 2020 elk jaar 100 miljard dollar bijeenbrengen om arme landen te helpen bij het vergroenen van hun energievoorziening en om ze te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering die sowieso wel zullen optreden.
Formeel stond dit element niet op de agenda, maar toch komt het bij vrijwel alle onderdelen ter sprake, signaleert Pieter Pauw, gepromoveerd op klimaatfinanciering en werkzaam bij de Frankfurt School of Finance and Management. "Ik woonde een evenement bij over bewustwording van de bevolking. Iemand uit Ghana zei dat zijn land daar mooie plannen voor heeft, maar er wel geld uit het westen voor nodig heeft."
Machteloos
Dat geld zo'n belangrijke rol speelt, komt volgens Pauw doordat arme landen bij de klimaatonderhandelingen bijna machteloos staan. Ze hebben moeite om hun eigen uitstoot naar beneden te krijgen en hebben geen invloed op de klimaatplannen van rijke landen. Hun enige machtsmiddel is het vragen om meer geld, in ruil voor het aanscherpen van hun klimaatambities.
"Daar zit een sterk rechtvaardigheidsgevoel bij. Zo van: jullie in het westen hebben het probleem veroorzaakt, terwijl wij er als eerste schade door ondervinden." Overigens klinkt 100 miljard dollar als veel geld, "maar", zegt Pauw, "er gaat bijvoorbeeld nog veel meer geld als subsidie naar fossiele energiebronnen. Volgens het Internationale Energieagentschap ging daar in 2018 alleen al 400 miljard dollar naartoe."
Dat geld als smeerolie tijdens de klimaatonderhandelingen wordt gezien, bleek ook wel uit het recente besluit van landen als Duitsland, Frankrijk en Engeland om hun toezegging voor het groene klimaatfonds GCF voor de aankomende vier jaar te verdubbelen.
De landen willen hiermee het gat opvullen dat ontstond na het besluit van de VS en Australië om er juist geen geld meer in te steken. "Het is een signaal aan arme landen dat rijke landen het nog altijd heel belangrijk vinden om ze te helpen."
