In Amsterdam geboren Daniël (19) als illegaal vastgezet

• Joris Zwetsloot

  redacteur Online

Hij werd 19 jaar geleden geboren in Amsterdam-Noord en groeide op bij zijn oma, die al jaren de Nederlandse nationaliteit heeft. Zijn opa is altijd Nederlander geweest. Toch zit Daniël Buter sinds november vast, volgens zijn raadsvrouw omdat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) hem wil uitzetten naar de Dominicaanse Republiek. Dat is het geboorteland van zijn ouders, die hem als peuter achterlieten bij zijn grootouders.

Zijn moeder, die jarenlang buiten beeld bleef, heeft bij haar vertrek begin deze eeuw haar eigen Nederlandse nationaliteit opgegeven, en daarmee die van Buter ook, vertelt Maroua Bensalah. Zij heeft zich het lot van Buter aangetrokken en staat hem bij als juridisch adviseur. Ook is ze een petitie gestart. Buter is volgens haar als het ware door het systeem geglipt door een opeenstapeling van fouten en toevalligheden.

Het relaas van Buter komt uit de mond van Bensalah. De IND wil er niet op reageren omdat de dienst niet ingaat op individuele gevallen.

'Het is onmenselijk'

"Daniël is dubbel slachtoffer", zegt Bensalah. "Eerst is hij verlaten. Nu wordt hij aan zijn lot overgelaten door de IND. Die wil hem uitzetten naar een land waar hij nog nooit is geweest, waar hij geen familie kent, geen woning heeft, geen opleiding of baan en ook de taal niet spreekt. De IND wil zelfs geen plek voor hem regelen om te overnachten bij aankomst. Ook de ambassade wil niet helpen. Het is onmenselijk."

Buters verhaal leidt op sociale media tot grote verontwaardiging. Tot 2016 leidt hij zijn leven als zo veel anderen. Hij gaat naar de basisschool, rondt de havo af en heeft hobby's. Hij draait graag muziek als dj, en geeft als vrijwilliger ook dj-workshops. Maar als hij zich wil inschrijven voor een mbo-opleiding gaat het mis.

Daniël moet dan een paspoort aanvragen, maar bij de gemeente blijkt dat dat niet kan omdat hij de Nederlandse nationaliteit niet bezit, zegt Bensalah. Zijn moeder, bij wie hij in haar paspoort stond, had die nationaliteit opgegeven, waardoor ook die van hem verviel.

Niet opgemerkt

Gek genoeg is dat jarenlang niet opgemerkt, zegt de juridisch adviseur. Zijn oma had voogdij moeten aanvragen, maar heeft dat niet gedaan. "Ze wist überhaupt niet dat dat kon. Voor zijn inschrijving is zij geholpen door een gemeentemedewerker. Maar met de voogdij is ten onrechte niets gedaan."

En ook later had niemand er erg in dat Buter officieel geen Nederlander is, zegt Bensalah. "Bij de basisschool en middelbare school schreef hij zich in met een kopietje van het vervallen paspoort van zijn moeder, waarin hij stond bijgeschreven. Dat had gecontroleerd moeten worden, maar dat is niet gebeurd. Hij ging ook nooit op vakantie, omdat daar geen geld voor was."

Fout op fout

Rond dezelfde tijd, in 2016, wil zijn vader, die in België een nieuw gezin heeft gesticht, naar Nederland komen. Om Buter van zijn paspoortprobleem af te helpen, dient hij een gezamenlijke aanvraag in voor gezinshereniging. "Dat was een fout", zegt Bensalah. "Er was geen sprake van gezinshereniging, dus de aanvraag werd afgewezen."

In 2017 krijgt Buter een advocaat toegewezen. Zij maakt volgens Bensalah weer een fout: in plaats van een nieuwe procedure te starten, gaat zij in bezwaar tegen de afgewezen gezinshereniging. Gevolg: Buter zit nog steeds zonder nationaliteit.

Weer een jaar later, in 2018, krijgt Buter een uitnodiging om bij de IND op gesprek te komen in 2019. "Zijn advocaat raadt hem af daarheen te gaan, omdat volgens haar de kans groot is dat hij dan wordt aangehouden. Ze belooft een nieuwe aanvraag in te dienen, maar doet dat vervolgens niet. Daniël heeft meerdere malen gevraagd hoe het ervoor stond, maar heeft niets van haar vernomen."

Het verhaal van Bensalah verifiëren lukt vooralsnog niet. De advocaat, die op haar website stelt specialist te zijn in asiel- en immigratierecht, was niet bereikbaar voor commentaar. Advocaten die de NOS om een reactie vraagt, zeggen dat het verhaal kan kloppen, maar willen niet worden geciteerd omdat ze de juridische details niet kennen.

Tussen verdachten van doodslag

Begin november wordt Buter opgepakt als hij bij zijn opa op bezoek is. Ook bij zijn oma komt gelijktijdig een arrestatieteam langs, om er volgens Bensalah zeker van te zijn dat ze hem vinden. "Plotseling belandt hij als vrije 19-jarige in de cel met verdachten van doodslag en witwassen. Te bizar voor woorden."

In februari dient zijn zaak. Er loopt nog een verzoek om hem de rechtszaak in vrijheid af te laten wachten. Volgens Bensalah is er kans dat hij in Nederland mag blijven, als hij aannemelijk maakt dat hij altijd door zijn grootouders is verzorgd.

Bensalah hekelt de opstelling van de IND, die volgens haar geen oor heeft voor Buters persoonlijke omstandigheden. "Ik vind het heel stoer hoe hij zich eronder houdt. Als hij verdriet heeft, is dat vooral om zijn oma. Ze is oud, heeft suikerziekte en heeft het emotioneel heel zwaar."