Veel ouderen onder bestaansminimum omdat ze aanvulling AOW niet krijgen
Tienduizenden ouderen leven onder het bestaansminimum omdat ze niet de financiële aanvulling krijgen waar ze recht op hebben. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer na onderzoek.
70.000 tot 90.000 huishoudens hebben recht op een aanvulling op hun oudedagsvoorziening omdat ze anders onder het bijstandsniveau terechtkomen. Maar ongeveer de helft van de mensen die voor deze zogenoemde AIO-uitkering, de Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen, in aanmerking komt, krijgt hem niet. Het gaat naar schatting om 34.000 tot 51.000 huishoudens.
Ze hebben door verschillende oorzaken niet genoeg geld om van te leven. Sommigen hebben bijvoorbeeld een tijd lang in het buitenland gewoond en daardoor geen volledige AOW-uitkering opgebouwd. Daaronder vallen ook migranten. Daarnaast kan een stel onder het minimum uitkomen als ze maar één AOW-uitkering krijgen, omdat de jongste partner er nog geen recht op heeft.
Privacywetgeving
Dat zoveel ouderen niet het geld krijgen waar ze recht op hebben, komt onder meer door beperkte informatie-uitwisseling, stelt de Rekenkamer. De Sociale Verzekeringsbank (SVB), die verantwoordelijk is voor de uitkering, kan gegevens over inkomen en vermogen bij het UWV en de Belastingdienst niet inzien. Dat mag niet volgens privacyregels. Maar de instantie heeft die gegevens wel nodig om ouderen die voor de aanvulling in aanmerking komen, op te sporen.
"We adviseren de minister van Sociale Zaken om te kijken of dat toch mogelijk kan worden gemaakt", zegt Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer. "Dat binnen de privacywetgeving de Sociale Verzekeringsbank toegang krijgt tot deze gegevens zodat we mensen gericht kunnen benaderen voor deze toeslag." Minister Wouter Koolmees wil samen met de SVB kijken wat mogelijk is, maar een grootschalige bestandsvergelijking met gegevens van het UWV acht hij "niet-proportioneel".
Verder pleit de Rekenkamer voor een onderzoek naar de vraag waarom mensen geen gebruikmaken van deze regeling. Dat advies neemt de minister over.Of de AIO-uitkering bij ouderen onbekend is of dat er bijvoorbeeld in het aanvraagproces dingen misgaan, is op dit moment niet duidelijk.
Overigens spreekt het ministerie in een reactie van een 'hoge schatting' en wijst het erop dat de cijfers afkomstig zijn uit 2017.
Laaggeletterd en financiële problemen
Ouderenbonden hebben wel vermoedens. ANBO denkt dat mensen die die laaggeletterd of analfabeet zijn de vergoeding niet aanvragen omdat het voor hen te ingewikkeld is. "Het kan ook gaan om mensen die niet digitaal zijn", zegt Liane den Haan, directeur-bestuurder van ANBO. "Een derde mogelijkheid is dat een deel van de groep inkomen uit andere bronnen heeft, bijvoorbeeld omdat ze na hun pensioen doorwerken. Dan krijgen ze wel bericht van de SVB, maar hebben ze er toch geen recht op en vragen ze de aanvulling niet aan."
Ouderen zijn daarnaast bang dat de aanvraag niet goed gaat en hun duur komt te staan, stelt ouderenbond KBO-PCOB. "Dit krijgen we terug van senioren die door eigen fout of die van de Belastingdienst een fors bedrag hebben moeten terugbetalen, waardoor ze financieel in de problemen zijn gekomen", zegt directeur Manon Vanderkaa. "En ten slotte speelt er trots en schaamte: 'ik heb het levenslang alleen kunnen bolwerken, en wil nu niet mijn handje ophouden'." KBO-PCOB is geschrokken van de cijfers.