Bijleveld houdt nipt stand in debat over Iraakse burgerdoden, biedt excuses aan
Minister Bijleveld van Defensie heeft in de Tweede Kamer "oprechte excuses" aangeboden voor het onjuist informeren van de Kamer over de burgerslachtoffers die vielen bij een Nederlandse F16-aanval in Irak in 2015. Toch kwam er een motie van wantrouwen, gesteund door verschillende oppositiepartijen. Maar die haalde het niet.
Bijlevelds voorganger, minister Hennis, informeerde de Kamer tot twee keer toe onjuist over de zaak. Ze zei dat Nederland niet betrokken was bij bombardementen waarbij burgerdoden waren gevallen, terwijl ze toen al wist dat dat wel degelijk was gebeurd. Bij de aanval, op een IS-fabriek van autobommen, kwamen zeker 70 onschuldige burgers om het leven.
"Het had zo niet gemoeten", erkende Bijleveld aan de Tweede Kamer. "Ik ben verantwoordelijk, ook voor het handelen van mijn voorgangers."
Voorgelogen
Ondanks de excuses diende GroenLinks een motie van wantrouwen in. "De Kamer is voorgelogen", zei Kamerlid Isabelle Diks. "Dat kan de Kamer niet over zijn kant laten gaan." Bovendien zei de minister in het debat dat ze pas afgelopen vrijdag, op 1 november, door haar ambtenaren was geïnformeerd over de onjuiste informatie die Hennis had verstrekt.
Diks vond dat ongeloofwaardig, omdat NRC Handelsblad al op 20 oktober schreef dat Hennis kort na de aanval elke Nederlandse betrokkenheid bij burgerdoden had ontkend. "Maar als het wel zo is, moeten we ons afvragen of de minister wel 'in charge' is op het ministerie."
De motie van GroenLinks werd gesteund door SP, PVV, PvdA, 50Plus, Partij voor de Dieren, Denk, Forum voor Democratie en het onafhankelijke Kamerlid Van Kooten-Arissen. Dat is bijna de hele oppositie, maar geen meerderheid.
Maar ook binnen de coalitiepartijen was er verbazing over het optreden van Bijleveld. "De minister maakte het de Kamer vandaag niet makkelijk", concludeerde Salima Belhaj van D66. Zij wil dat Bijleveld zo snel mogelijk orde op zaken stelt op haar ministerie. Joël Voordewind van de ChristenUnie noemde het "bizar", dat de minister pas afgelopen vrijdag van alle feiten op de hoogte was.
F16's al maanden weg uit Irak
Bijleveld zelf werd bij haar aantreden, in november 2017, op hoofdlijnen op de hoogte gesteld van de feiten en wist dus van de burgerdoden. Veel partijen vroegen zich af waarom ze er nu pas mee naar buiten kwam. Op zich is het gebruikelijk om tijdens een militaire missie niet te veel details te delen, om zo de veiligheid van de militairen niet in gevaar te brengen. Maar de Nederlandse F16's zijn nu al elf maanden weg uit Irak.
De minister wees erop dat de missie in Irak nog steeds loopt, ook al is Nederland er niet bij betrokken. Ze wilde het zorgvuldig doen en eerst met de piloten en andere landen van de coalitie overleggen. "Ik had misschien graag sneller openheid willen geven, maar ik kon het niet."
Krassen en deuken
Volgens politiek verslaggever Ron Fresen vonden bijna alle partijen de verdediging van Bijleveld belabberd. Dat ze de vorige minister, Hennis, erbij bleef betrekken, zette kwaad bloed bij coalitiepartner VVD, de partij van Hennis. "Dus er is politieke schade en er zitten veel krassen en deuken in de minister, die schadevrij aan het debat begon."
