Minister Bijleveld: Nederland niet aansprakelijk voor schade bomaanval Irak
Defensie gaat ervan uit dat de schade door een Nederlandse luchtaanval in Irak in 2015, waarbij 70 burgerslachtoffers vielen, wordt vergoed door de Iraakse regering. Dat blijkt uit de reactie van minister Bijleveld op de berichtgeving van gisteren over het bombardement in de Iraakse stad Hawija. Het gaat om compensatie voor nabestaanden en voor schade aan huizen.
"Het is de internationale afspraak dat het in het land zelf wordt afgewikkeld", zegt Bijleveld. Ze wil er nog eens navraag over doen, maar benadrukt dat Nederland wat haar betreft niet aan zet is en volgens haar moet Nederland ook niet betalen. Bijleveld erkent wel dat Irak een land is waar zaken als schadeafhandeling na bombardementen "niet allemaal zo makkelijk en soepel" gaan.
Nederland heeft deze bom gegooid, dus Nederland draagt hier verantwoordelijkheid voor.
Juridisch is het standpunt van de minister niet juist, zeggen juristen. Advocaat Liesbeth Zegveld heeft al meerdere slachtoffers uit Irak bijgestaan voor een Nederlandse rechter, maar is niet bekend met de regeling waar de minister het over heeft, zegt ze. Zegveld kan zich dan ook niet voorstellen dat Irak zelf de schade van het Nederlandse bombardement moet vergoeden.
"Juridisch is het zo: Nederland heeft deze bom gegooid, dus Nederland draagt hier verantwoordelijkheid voor. Zowel feitelijk als juridisch." Het zou volgens haar wel kunnen dat er afspraken zijn om schade achteraf op Irak te verhalen, maar dat verandert niets aan de verantwoordelijkheid van Nederland.
Voorschot op schadeclaims
In Nederland wordt oorlogsschade per geval bekeken, zegt advocaat en hoogleraar internationaal recht Geert-Jan Knoops. Dat is anders in bijvoorbeeld de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, waar het volgens hem beter is geregeld.
In die landen bestaan juridische regelingen en in veel gevallen ook speciale budgetten voor oorlogsschade in andere landen. "Ze nemen dus als het ware alvast een voorschot op mogelijke schadeclaims, om te voorkomen dat daar langdurige procedures voor nodig zijn", zegt Knoops.
Nederland zou er volgens Knoops goed aan doen ook zo'n "uniforme schaderegeling" op te stellen, voor het geval Nederland in toekomstige gevallen aansprakelijk is voor schade bij militaire operaties.
Iraakse schadeprocedure
Er bestaat in Irak zelf wel een regeling voor slachtoffers van bombardementen, maar die heeft nog nauwelijks geleid tot schadevergoedingen. De procedure daarvoor is bovendien omslachtig, zeggen gedupeerden. Zo zeggen nabestaanden in Hawija dat ze bij de Iraakse overheid hebben aangeklopt, maar dat velen nooit meer iets uit Bagdad hebben gehoord.
De autoriteiten van Hawija bevestigen dit. Andere slachtoffers zeggen dat ze smeergeld moesten betalen, voordat ze een vergoeding kregen uitgekeerd.
Verslaggever Lex Runderkamp bezocht de plek waar de Nederlandse F-16-bom viel. Zo ziet het er daar uit:
