Kinderartsen en psychiaters willen andere jeugd-ggz: 'Kinderen staan in de kou'

• Hatixhe Raba, Danny Simons en Nisrine Sahla

Er moet dringend iets veranderen in de jeugd-ggz. "We laten kinderen met een psychisch probleem nu in de kou staan", zeggen de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NvK).

"Kinder- en jeugdpsychiaters en kinderartsen worden dagelijks geconfronteerd met kwetsbare kinderen die niet de psychische hulp krijgen die zij zo hard nodig hebben", stellen Arne Popma van de NVvP en Károly Illy van de NvK. Het gaat om jongeren met aandoeningen als een eetstoornis, depressie of autisme.

NOS Stories sprak jongeren met heftige problemen die nog maar weinig vertrouwen hebben in de jeugd-ggz:

De geestelijke gezondheidszorg voor de jeugd kampt al jaren met lange wachttijden door een krap budget en grote personeelstekorten. Juist die wachttijden zijn frustrerend voor veel jongeren die dringend hulp nodig hebben. De 17-jarige Ella vertelt dat ze twee maanden moest wachten op een intake-gesprek. "Pas vier maanden na dat gesprek hoorde ik dat ik borderline had."

Het lange wachten heeft het erger gemaakt. "Ik was suïcidaal en had echt hulp nodig. Als een kind z'n been breekt, is er gelijk hulp. Maar als iemand dood wil, moet je maanden wachten. Nu sta ik op een wachtlijst van 8 tot 12 maanden voor schematherapie."

Heb jij hulp nodig?

Dan kun je contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 0900 0113 (24/7 bereikbaar) en 113.nl.

Tygo van 19 vertelt aan NOS Stories dat hij een depressie heeft en in zes jaar tijd elf behandelaars had. "Ik werd continu doorgestuurd van maatschappelijk werker naar verschillende psychologen. Elke keer opnieuw je verhaal vertellen, is vermoeiend. Je voelt je totaal niet begrepen."

Tygo is een van de ruim 1100 volgers van het Instagram-account NOS Stories die een vragenlijst over jeugd-ggz hebben ingevuld. We vroegen jongeren om hun ervaring in de jeugd-ggz te beoordelen. Ruim een kwart geeft de behandeling een onvoldoende. Zo'n 30 procent van de jongeren geeft aan meer dan vijf behandelaars te hebben gezien.

De 19-jarige Gabi vertelt over haar eetstoornis, depressie en posttraumatische stressstoornis. "Ik heb meer dan dertig behandelaars gehad. De psychologen benoemden ook vaak dat ze niet wisten wat ze met mij aan moesten. Ze zeiden letterlijk dat ik té complex was. Ik voelde mij alleen en niet begrepen", zegt ze.

Károly Illy vindt de verhalen schrijnend, maar niet verrassend. "We zien in de praktijk dat kinderen te laat medisch specialisten zien of op de verkeerde plek terechtkomen. Ze krijgen te laat de hulpverlener die past bij hun zware psychische problematiek."

De verenigingen staan niet alleen in hun zorgen. Samen met een patiëntenkoepel en andere branche- en beroepsverenigingen in het veld schreven ze vorige maand nog een brief aan het ministerie van Volksgezondheid. Daarin benadrukken alle partijen dat ze in de dagelijkse praktijk worstelen met de invoering van de Jeugdwet.

Gemeenten kampen met grote financiële tekorten sinds de invoering van de Jeugdwet in 2015, toen zij verantwoordelijk werden voor de jeugdhulp. De overheveling naar de gemeentes ging gepaard met bezuinigingen en steeds meer jongeren die gebruikmaken van jeugdzorg. Jeugdzorginstellingen staan onder hoge druk door lage tarieven en personeelstekorten.

Schijven en hokjes

"De recente veranderingen in het stelsel zorgen ervoor dat eerdere korte lijnen niet meer werken", vertelt Popma. Hij merkt dat kinderen en jongeren vastlopen in het systeem omdat de verwijzing over te veel schijven gaat en dat er nog te veel 'hokjes' zijn die naar elkaar verwijzen.

Dat is niet de enige systeemfout volgens hem. "Onlangs bleek uit een onderzoek dat 30 procent van het jeugdzorg-budget opgaat aan administratie. Daar moeten we echt iets aan doen." En er zijn nog te grote verschillen tussen gemeentes. "In de ene gemeente krijg je meteen de goede hulp en in de andere gemeente moet je daar lang op wachten."

Extra geld

De artsen benadrukken dat er ook wel dingen goed gaan. Zo heeft het ministerie in september 26 miljoen euro beschikbaar gesteld voor gespecialiseerde expertisecentra voor kinderen met zeldzame problematiek. "Er wordt dus ook hard gewerkt aan verandering en verbetering."

Eerder dit jaar maakte minister De Jonge ook extra geld vrij voor de jeugdhulp in het algemeen, ruim 1 miljard voor drie jaar. Jeugdzorginstellingen vrezen dat het geld gebruikt wordt om tekorten aan te vullen en niet om de problemen bij instellingen op te lossen.

Illy en Popma vinden ook dat er meer geld nodig is voor complexe zorg als de jeugd-ggz. Maar naast het extra geld voor jeugdhulp zijn ook inhoudelijke aanpassingen nodig. "En wij moeten zelf als professionals ook beter samenwerken, zodat jongeren sneller de juiste hulp krijgen."