'Nog heel veel te doen voor Nobelprijswinnaar Abiy Ahmed'

"Geweldig, een zeer interessante keuze", noemt Afrikakenner Jan Abbink van de Universiteit Leiden het besluit om premier Abiy Ahmed de Nobelprijs voor de Vrede toe te kennen. "Er is echt gekozen voor behaalde resultaten én hoop op de toekomst."

Abiy kwam in april 2018 aan de macht en brak meteen met het verleden. Hij opende de dialoog met buurland Eritrea na een grensconflict van een kwart eeuw, duizenden politieke gevangenen kwamen vrij, de noodtoestand werd opgeheven. In de regio faciliteerde hij vredesgesprekken in Kenia en in Sudan.

Toch erkende ook het Nobelcomité dat er nog veel moet gebeuren. "We hopen dat deze prijs een aanmoediging is om door te gaan", zei de voorzitter. "Het is duidelijk dat zijn werk nog niet klaar is, maar we geloven dat dit het moment is het werk te erkennen en stimuleren." Abbink ziet dat ook. "De boodschap is goed, maar de praktijk is erg weerbarstig gebleken."

Zo werd bekendgemaakt dat Abiy de Nobelprijs krijgt.

Dat Abiy in 2018 als hervormer kon worden gekozen, kwam omdat het land smachtte naar verandering, zegt Abbink. Het conflict met Eritrea was op een patstelling uitgelopen, de bevolking morde over gebrek aan democratie en landonteigeningen. "Het ging steeds slechter, het land gleed af naar een burgeroorlog."

Ondanks zijn dadendrang loste de verkiezing van Abiy niet meteen alles op. "Hij worstelt nog steeds met de erfenis van de vorige regering. Die benadrukte tegenstellingen: politiek, etnisch, cultureel. Dat heeft diepe gevoelens van tegenstelling gecreëerd in het land."

"Abiy wil daar een ander politiek verhaal tegenover zetten: synergie tussen de verschillende groepen. Hij wil dat gemeenschappen zoeken naar overeenkomsten. Verschillen mogen blijven bestaan, maar hoeven dan niet meer tot deling te leiden."

Sabotage

Toch omarmt niet iedereen in zijn land dat democratische beleid. In juni vielen er nog doden bij een couppoging. Abbink wijst op aanhangers van Abiys onbuigbare voorgangers, oligarchen die privileges verliezen en voorstanders voor meer autonomie van verschillende bevolkingsgroepen.

"Die zijn door Abiy aan de kant gezet en mopperen nu. Van sommigen wordt gezegd dat ze zaken actief saboteren door etnische oppositie- of afscheidingsgroepen steunen, soms zelfs met wapens."

Belangrijke waterscheiding zullen de verkiezingen van mei volgend jaar zijn, als Abiys liberaal-democratische ambities concrete resultaten moeten opleveren. De hervormingen mogen dan nog pril zijn, de Nobelprijs kan dat proces een duwtje geven, denkt Abbink.

"Op zo'n prijs zal het hele land trots zijn, het geeft een ongekende uitstraling. Dat is een aanmoediging voor iedereen om na te denken over de belofte van hervormingen."

Habtom Yohannes, een journalist uit Eritrea, vindt dat de Nobelprijs terecht naar Abiy gaat. "Ik heb het vorig jaar al voorspeld en ik ben blij dat is uitgekomen", zegt hij in het NPO Radio 1-programma Nieuws & Co. "Hij heeft de moed getoond om met een keiharde dictator in Eritrea te gaan onderhandelen. En het is hem gelukt vrede te bereiken, waardoor honderdduizenden Eritrese en Ethiopische militairen zijn bevrijd van een nieuwe oorlogsdreiging. Dat doet iets met mij, dat die dreiging weg is. Dat is gewoon geweldig."

Na twee jaar felle oorlog en tienduizenden doden bleven Ethiopië en Eritrea na 2000 tegenover elkaar staan, met militairen en geavanceerde wapens aan de grenzen. "Ik heb het gebied toen bezocht. Er waren geen politieke, economische of sociale contacten tussen de landen", vertelt Yohannes. Hij herinnert zich het moment dat de grens tussen Ethiopië en Eritrea vorig jaar openging. "Je zag hoe familieleden die elkaar achttien jaar lang niet hadden ontmoet elkaar in de armen vielen, à la Noord- en Zuid-Korea. Tranen. Het was echt bijzonder."

Ethiopiër Wondimu Gebre Woldeaarggiye kwam in 2015 als politiek vluchteling naar Nederland en schrijft een column in Het Parool over zijn leven in Amsterdam. Ook hij vindt dat Abiy de prijs heeft verdiend. "Er is nu vrede tussen de landen. Mensen in dat deel van Afrika kunnen enorm koppig zijn. Hij heeft die cultuur van koppigheid doorbroken. Hij is een voorbeeld voor andere leiders omdat hij na al het bloedvergieten vergevingsgezindheid wist te tonen."

De Nobelprijs geeft Abiy meer internationale status, verwacht de Ethiopiër, maar dat zal hem niet veel helpen bij de problemen waarmee hij kampt in eigen land. "Hij heeft politieke vijanden, er is haat en nijd tussen verschillende groepen en provincies en hij heeft de bevolking beloftes gedaan die hij nog niet heeft kunnen nakomen. Er is nog veel te doen."