VS geeft Turkije de vrije hand in noorden Syrië
De Amerikaanse regering geeft Turkije de vrije hand bij een militaire operatie tegen Koerdische strijders in het noordoosten van Syrië. Amerikaanse troepen daar trekken zich terug, meldt het Witte Huis. Daar ging een telefoongesprek tussen president Trump en de Turkse president Erdogan aan vooraf.
De door de Koerden gedomineerde Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) zeggen dat de Amerikanen hun verplichtingen niet nakomen. "Ze hebben garanties gegeven dat ze Turkse operaties in dit gebied niet zouden toestaan", zei een woordvoerder. "Dit is een steek in de rug."
Volgens de Koerden zijn de Amerikanen al met de terugtrekking begonnen. De SDF-leiding zegt dat ze zich "zonder twijfel" tegen de Turken zullen verdedigen.
De VN zegt dat burgers niet het slachtoffer mogen worden van een Turkse militaire operatie en hoopt dat het niet tot wreedheden komt. Ook is er een plan voor hulpverlening opgesteld. "We hopen dat het goed afloopt, maar bereiden ons voor op het ergste", zei een woordvoerder.
Ook de Europese Unie maakt zich zorgen over de gevolgen voor de burgerbevolking, zoals het ontstaan van een nieuwe vluchtelingenstroom.
IS
Het gebied aan de grens met Turkije werd de afgelopen jaren door Koerdische strijders, met steun van de VS, op IS heroverd. Er zouden nu nog zo'n 100 tot 150 Amerikanen in het gebied verblijven. Wanneer de Turkse militaire operatie begint, is niet duidelijk, maar het zou "snel" zijn.
De Turkse president Erdogan wil de Koerdische strijders, die hij beschouwt als terroristen, verdrijven. Hij zegt dat ze samenwerken met Koerdische terreurorganisatie PKK die actief is in Oost-Turkije.
Verder wil hij ten oosten van de Eufraat tot aan de grens met Irak een 'veilig gebied' creëren met een diepte van 30 kilometer voor 2 tot 3 miljoen Syrische vluchtelingen die nu nog in Turkije verblijven. De plannen daartoe zijn in een vergevorderd stadium. Turkije wil daar huizen bouwen. "Dat is een enorme operatie", zegt Lucas Waagmeester in het NOS Radio 1 Journaal.
Turkije wordt nu ook verantwoordelijk voor de duizenden IS-strijders en hun gezinnen die in Koerdische kampen worden vastgehouden. Daar zitten ook IS'ers bij die uit West-Europa komen.
"De Amerikaanse regering heeft Frankrijk, Duitsland en andere Europese landen met klem gevraagd hun strijders terug te halen, maar ze hebben dat geweigerd", staat in een verklaring die door het Witte Huis is verspreid. Bij die Europese landen hoort ook Nederland. De VS weigert de kosten voor deze kampen nog langer voor zijn rekening te nemen.
Koerswijziging
The New York Times spreekt van een grote koerswijziging in het Amerikaanse militaire beleid. Trumps besluit zou in strijd zijn met adviezen van zijn ministerie van Defensie en ministerie van Buitenlandse Zaken. Die zouden geadviseerd hebben om met een beperkt aantal Amerikaanse militairen in het gebied aanwezig te blijven.
De Amerikanen trekken zich niet volledig terug uit Syrië. In de verklaring van het Witte Huis staat dat er geen Amerikaanse strijdkrachten meer zullen zijn in de "onmiddellijke omgeving" van het gebied waar Turkije nu kan binnentrekken.
Terugkeer IS
Trump sprak zich in december uit voor een complete Amerikaanse terugtrekking uit Syrië, maar zag daarvan af na kritiek van het het ministerie van Defensie, diplomaten, inlichtingendiensten en bondgenoten in Europa en het Midden-Oosten. Die waarschuwden dat IS ondergronds was gegaan en mogelijk zou terugkeren.
Ook Waagmeester ziet dat gevaar. "Die IS-elementen die er nog altijd zijn, worden nu onderdrukt door die Amerikaanse aanwezigheid en Koerdische strijders. De Koerden hebben al gezegd dat een strijd tegen de Turken ten kosten zal gaan van de controle op IS. Dus dat wordt een probleem."
Critici waarschuwden Trump rond de jaarwisseling voor de gevolgen van een Amerikaanse terugtrekking voor de Koerdische bondgenoten. Trump bleek daar toen nog gevoelig voor. Hij dreigde Turkije economisch te verwoesten als het de Koerden zou aanvallen.
