Wielerheldin Beryl Burton uit Yorkshire brak alle records (ook van mannen)

Bij de WK wielrennen in Yorkshire wordt deze week gekoerst op de geboorte- en trainingsgrond van de beste Britse wielrenster aller tijden: Beryl Burton.

NOS-verslaggever Steven Dalebout maakte een radioreportage over deze bijzondere vrouw, die het Britse vrouwenwielrennen domineerde in de jaren 60 en 70. Burton werd 96 keer nationaal kampioen op verschillende disciplines, won zeven wereldtitels op de weg en de baan en was in een legendarische tijdrit zelfs sneller dan alle mannen.

Burton streed in de jaren 60 al voor zwaardere en langere wedstrijden voor vrouwen. Zou zij tevreden zijn met de ontwikkeling die het vrouwenwielrennen heeft doorgemaakt?

Steven Dalebout sprak in Yorkshire met Denise Burton-Cole, de dochter van Beryl Burton, en met mannen die tegen haar hebben gefietst. Beluister hieronder zijn reportage:

Terug naar 1967. Mike McNamara was eerder dat jaar Brits kampioen geworden en startte als grote favoriet in een twaalf uur durende tijdrit. Lang mochten vrouwen niet meedoen aan dit soort wedstrijden, maar nu wel.

Beryl Burton uit Yorkshire, die doordeweeks werkte op een rabarberkwekerij, startte een paar minuten na McNamara en het lukte haar tot ieders verbazing om hem - en nog een heleboel andere mannen - in te halen.

Engelse drop

"Een vrouw die een man inhaalt in dezelfde tijdrit. Dat was ongehoord", vertelt Burtons dochter Denise bij de WK wielrennen in Yorkshire. "Ze schaamde zich er zelfs een beetje voor, ze wist niet goed wat ze moest doen. Het verhaal gaat dat ze McNamara in het voorbijgaan Engelse drop aanbood. Hij nam het snoepje aan en stopte het in zijn mond."

Burton vestigde in die wedstrijd een nieuw wereldrecord door in twaalf uur 446,19 kilometer af te leggen, wat neerkomt op een gemiddelde snelheid van ruim 37 kilometer per uur. Ze verbrak daarmee niet alleen het record voor vrouwen, maar ook dat voor mannen.

Ontzettend gedreven

Die twaalfurige tijdrit kunnen ze zich in Harrogate nog goed herinneren. John Chruchmann en George Baxter waren lid van wielerclub Otley CC en organiseerde de recordpoging. "Vooral het moment dat ze McNamara inhaalde. Ze kwam steeds dichterbij en op een gegeven moment was het zover."

De mannen weten nog precies hoe het eindigde. Burton werd als een heldin onthaald. "Het was op de a15, waar de finish was. De weg stond helemaal vol met mensen."

Malcom Cowgill fietste bij Morley CC en reed ooit een wedstrijd tegen haar en won. "Als je haar versloeg, had je een probleem. Ze was zo gedreven, winnen was het enige dat telde."

Het record voor vrouwen hield vijftig jaar stand en werd pas twee jaar geleden verbroken. Het duurde ook nog een paar jaar voordat een man het record weer uit de boeken reed. "Ze was gewoon fenomenaal. Ze was zo sterk en vastberaden om te winnen", aldus haar dochter Denise Burton-Cole, die zelf ook wielrenster werd.

Bitter

Een tijd lang deden moeder en dochter zelfs aan dezelfde wedstrijden mee. "Dat ging prima, totdat ik te dicht bij haar niveau in de buurt kwam. Ik werd beter en zij werd ouder. Ik versloeg haar voor het eerst bij het nationaal kampioenschap in Harrogate, een paar kilometer van waar de finish van de WK nu ligt."

"Ze kon het niet accepteren, op het podium wilde ze mij geen hand geven. De kranten schreven erover, en ze hadden gelijk. Ze kon het niet hebben dat ze door mij werd verslagen en werd bitter. Daarna was het ook moeilijk thuis. Ik ben toen op mijn negentiende op mijzelf gaan wonen."

Vorige maand bracht de Britse wielerjournalist William Fotheringham een boek uit over Burton met de veelzeggende titel: The Greatest. The Times and Life of Beryl Burton.

In een persbericht over het boek zegt de auteur dat Burton de beste Britse wielrenner (m/v) ooit wordt genoemd. "Haar carrière was op dezelfde manier uniek als die van Eddy Merckx, vanwege de duur en haar onverzadigbare honger naar overwinningen. Ze won WK-medailles over een tijdspanne van drie decennia en domineerde het vrouwenwielrennen in Groot-Brittannië bijna dertig jaar lang", aldus Fotheringham.

In 1960 werd Burton voor het eerst wereldkampioen op de weg. Het parcours in Leipzig was 61 kilometer lang en er stonden slechts dertig vrouwen aan de start.

"Het was een echte mannenwereld in die tijd", vertelt de dochter van Burton. "Ze begon laat in de jaren vijftig met wielrennen. In de jaren zestig was ze op haar best. Het was heel moeilijk, want helaas kregen vrouwen geen erkenning. Vrouwenwielrennen was echt een tweederangs sport. Maar we moesten ermee leven."

Voorvechtster

Zaterdag staan bij de WK in Yorkshire 176 vrouwen aan de start voor een koers over 150 kilometer. "Toen en nu is niet te vergelijken. Het is nu zo professioneel, ik vind het geweldig."

"De rensters krijgen nu eindelijk waar mijn moeder al in de jaren zestig voor streed, en ik in de jaren zeventig. Wij wilden toen al wedstrijden over langere afstanden en zwaardere, uitdagende parcoursen. Nu krijgen deze vrouwen dat, eindelijk. Plus: de meeste vrouwen kunnen er nu van leven, ze krijgen betaald. In onze tijd kwam elke penny uit onze eigen zak."

Beryl Burton kan de ontwikkeling die haar geliefde sport heeft doorgemaakt zaterdag niet met eigen ogen bekijken vanuit haar achtertuin in Yorkshire. Ze overleed in 1996 op 58-jarige leeftijd, toen ze op de fiets uitnodigingen voor haar verjaardag aan het rondbrengen was.